O’zbekiston Respublikasi Buxoro Muhandislik-Texnologiya instituti “Arxitektura” fakulteti 504-21 arx “Arxitektura Tarixi” fanidan

Kiev rusi arxitekturasi Hindiston arxitekturasi.

• Ilk feodalizm davri. VI asrda Gupta sulolasi hokimiyati ko‘chmanchi qabilalar tazyiqida halokatga uchradi. Uning shirnoliy tomonlarining anchagina qismini eftalitlar o‘z yerlariga qo‘shib oldilar. Qolgan qismi esa qator knyazliklarga ajralib ketdi. Hindistonda feodalizm rivojlanib bordi. Shu davrga kelib, Hindistonga tashqi hujumlar ham kamaydi va Hindiston iqtisodiy rivojlanish, tashqi mamlakatlar bilan savdo-sotiq ishlarini olib borish imkoniyatiga ega bo‘ldi. Bu davrga kelib braxman dini buddizmni siqib chiqardi. Agar buddaviylikda san’atni ko‘tarinki ruhda odamlar, qahramonlami go‘zal tabiat qo‘ynida tasvirlasalar, endilikda Vishnu va Shiva qiyofalari va ularga atab qurilgan ibodatxonalar yetakchi o‘rinni egallay boshladi.

Hindistonda o‘rta asrchilik uzoq davom etdi. Gupta davrida rivojlanaboshlagan bu ijtimoiy tuzum XVIII asrgacha davom etdi. Shu davmi ikkiga — VII—XII asrlami ilk davr va XIII—XV!II asrlami rivojlangan davriga kiritiladi. Ilk davr VII asr me’morchiligi, asosan, Madoras yaqinidagi Maxabalipurama (Mamallapurama) shaharchasida to‘plangan. Bu yodgorliklar kompleksi katta qoyalami yo‘nish asosida yaratilgan hamda g‘orga ishlangan ibodatxonalardan, qoya sathida ishlangan «Gangning pastga tushishi» bo‘rtma tasviridan tashkil topgan.

• Hindistonda o‘rta asrchilik uzoq davom etdi. Gupta davrida rivojlanaboshlagan bu ijtimoiy tuzum XVIII asrgacha davom etdi. Shu davmi ikkiga — VII—XII asrlami ilk davr va XIII—XV!II asrlami rivojlangan davriga kiritiladi. Ilk davr VII asr me’morchiligi, asosan, Madoras yaqinidagi Maxabalipurama (Mamallapurama) shaharchasida to‘plangan. Bu yodgorliklar kompleksi katta qoyalami yo‘nish asosida yaratilgan hamda g‘orga ishlangan ibodatxonalardan, qoya sathida ishlangan «Gangning pastga tushishi» bo‘rtma tasviridan tashkil topgan.

Arab mamlakatlari arxitekturasi Eron va Afg’oniston arxitekturasi

• Arabiston yarirnorolida madaniyat juda qadim zamonlarda vujudga keldi. Bu yerda eramizdan awalgi 1000-yillardayoq boy quldorlik davlatlari mavjud bo‘lgan. Arabiston aholisining ko‘pchilik qismi chorvachilik bilan shug‘ullangan. VII asming boshlariga kelib, arab jamoasi ichida sodir bo‘lgan ichki sinfiy tabaqalanish va siyosiy vaziyat Arab davlatining vujudga kelishiga sabab bo'ldi. Arab jamoasining siyosiy birlashishi VII asming boshlarida yangi islom dini bayrog‘i ostida bordi. Bu dinning asoschisi Muhammad (s.a.v.) bo'lib, uning davomchilari arabcha muslimlar (xudo bandalari) musulmonlar deb yuritila boshlandi.