O’zbekiston respublikasi oliy talim vazirligi samarqand veterinariya medisinasi instituti tabiiy va ilmiy fanlar kafedrasi

Yoritilganlik 
deb shu sirtga tushayotgan yorug’lik oqimining shu sirt yuziga 
nisbatiga teng bo’lgan kattalikka aytiladi.
S
Ф
Е

(4.7) 
Agar sirtning o’lchamlari manbagacha bo’lgan masofaga nisbatan kichik 
bo’lsa,
u holda
2
cos
r
I
E


(4.8) 
Yoritilganlik o’lchov birligi lyuks. 
2
1
1
1
м
лм
лк

Yoritilganlik haqida yaxshiroq tasavvurga ega bo’lish uchun quyidagi 
kattaliklarga e’tibor beramiz. 
Quyosh yorug’ligi tikka tushsa Ye ~10
5
lk, o’qish uchun zarur bo’lgan 
yoritilganlik 40 lk, to’lin oy hosil qilgan yoritilganlik 0,2 lk, o’qish uchun minimal 
yoritilganlik 10 lk, auditoriya, laboratoriya uchun 150 lk, buzoqxona, 
cho’chqaxona uchun 10 lk, tovuqxona uchun 20 lk. 
Manba nuqtaviy bo’lmasa, u holda yorug’lik kuchi tushunchasi yetarli 
xarakteristika bo’la olmaydi. Chunki, kuchi bir xil bo’lgan manbalardan sirti 
kichigi ravshanroq ko’rinadi. Shuning uchun yoyilgan yorug’lik manbalari uchun 
qo’shimcha xarakteristika ravshanlik tushunchasi kiritiladi. 
Ravshanlik
yoyilgan manbaning sirtidan chiqayotgan yorug’lik kuchiga teng 
kattalikdir.
O
S
I
B

Ravshanlik o’lchov birligi nit (nt) dir. 
1nt = 1sham
1 m
2
Tush vaqtida quyosh sirtining ravshanligi 10
9
nt, cho’g’lanish elektr lampa 
tolasi 10
6 
nt, kerosin lampa alangasi 10
4
nt, tungi osmon ravshanligi 10
-4
nt. 
Ko’zning farq qiladigan eng kichik ravshanligi 10
-6
nt. Geliy – argon lazeri 
energetik ravshanligi 4x10
15
nt, ya’ni quyosh ravshanligidan taxminan 2,5 million 
marta katta. 
Bir manba yorug’lik kuchini bilgan holda noma’lum kuchli manba yorug’lik 
kuchini aniqlovchi asboblarga fotometrlar deyiladi.