O’zbekiston respublikasi oliy talim vazirligi samarqand veterinariya medisinasi instituti tabiiy va ilmiy fanlar kafedrasi

qutblangan yorug’lik
deyiladi. Qutblanish darajasi. 
min
min







мах
мах
P
(4.17)
Imax
va 
Imin
lar E vektorining o’zaro perpendikulyar tekisliklardagi 
intensivligi. 
Tabiiy (a) ,qisman qutblangan (b) va t
o’
la qutblangan (v) nurlar.
Tabiiy nurni qutblantiruvchi asboblarga 
polyarizatorlar (qutblagichlar
) 
deyiladi. Tabiiy kristallardan turmalin shunday xususiyatga ega. Kristalning 00` 
optik o’qiga parallel kesilgan 1 turmalin plastinkasi orqali o’tgan tabiiy nur 
qutblanadi. Unga perpendikulyar qo’yilgan ikkinchi turmalin plastinkasi bu nurni 
o’tkazmaydi, har bir kristalda shunday bir yo’nalish bo’ladiki, bu yo’nalishga 
nisbatan kristal panjaraning atomlari (yoki ionlari) simmetrik joylanadi, bu 
yo’nalish kristalning optik o’qi deyiladi. Polyarizatordan tabiiy nurning yarim 
intensivligi o’tadi. Polyarizator buralsa, qutblanish tekisligi buraladi, lekin 
b) 
v) 

---

51 
intensivlik o’zgarmaydi. Agar tekis qutblangan E
o
amplitudali nur analizatorga 
tushsa, undan E = E
o
cos 

qismi o’tadi.

- bu polyarizator asosiy o’qi bilan analizator orasidagi burchak. 
Intensivlik amplituda kvadratiga proporsional I ~ E
2
u holda
I = I
o
cos
2

(4.18) 
Bunga 
Malyus qonuni
deyiladi. 
Ikki dielektrik chegarasidan qaytuvchi tabiiy nur qisman qutblanadi. 
Qaytgan nurda tushish tekisligiga perpendikulyar tebranishlar ko’p bo’lsa, singan 
nurda tushish tekisligiga parallel nurlar ko’p bo’ladi. 
Yorug’likning qaytish va sinishida qutblanishi: nuqtalar chizmaga tik 
tebranishlar, chiziqlar chizma tekisligidagi tebranishlar
Agar tushish burchagi i quyidagi shartni qanoatlantirsa, u holda qaytgan nur to’la 
qutblanadi. 
tg i
b
= n (4.19)
Bu