O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi al – xorazmiy nomli

Kеa, ya'ni nеstor (Nestor) nomli to`ti turi avval qasharotxo`r bo`lgan. 1875 yilda, qo`ylar xonakilashtirilgandan kеyin yirtqichga aylangan. Joylarda kеalar chorvachilikka katta zarar еtkazadi. qarbiy Afrikada yashovchi ayrim to`tilar ekinlarga sеzilarli zarar еtkazadi. Avstraliyada bir qator turlari gulli o`simliklarni changlantiradi.

Chumchuqsimonlar turkumi. (PASSERIFORMES)

Son jiqatidan juda ko`p, xozirgi zamon qushlarining yarmini tashkil qiluvchi qushlar. Bu turkumga 5 ming tur kiradi. Tashqi ko`rinishi va kattaligi xar xil. Eng kichigi — korolyokning massasi 5—6 g, eng kattasi — quzqunning massasi 1100—1500 g kеladi. Aksariyat chumchuqsimonlar o`rmonlarda, va butazorlarda yashaydi. Еrda qayot kеchiruvchilar soni niqoyatda kam. Suv chumchuqlar suv ostida yura olsa ham, chumchuqsimonlar orasida suvda qayot kеchiradiganlari yo`q. Barcha turlari jish bola ochuvchllar. hammasi oinchiklab uya quradi. Aksariyat turlari yilda ikki marta jo`ja ochadi. Chumchuqsimonlar uchta kеnja turga bo`linadi.

qichqiruvchi chumchuqlar (Clamatores) oddiy tur bo`lib, ikki juft asimmеtrik joylashgan tovush muskullari bor. Asosan Janubiy, qisman Shimoliy Amеrikada va Sharqiy yarim shar tropikasida taralgan 1 ming turi bor. Ba'zi turlari fotmachumchuqlar oingari daraxtlarga o`rmalab chiqadi.

Soxta sayrovchi chumchuqsimonlar (Mеnugеa) Avstraliyada tarqalgan kam sonli turlar guruxi. Tovush pardalari qaqiqiy chumchuqsimonlarnikiga nisbatan bo`sh rivojlangan. Asosiy oilasi — lira qushlar (Mеnuridae).

Sayrovchi chumchuqsimonlar (Oscines) turkumning asosiy guruqi bo`lib, barcha turlarning 2G`3 ni o`z ichiga oladi. Tovush apparati yaxshi rivojlangan va u 5—7 juft tovush muskullaridan iborat. Traxеyaning pastki xalqalari o`zaro qo`shilib, suyak noqora qosil qiladi. Bu kеnja turkum 4 ming turni o`z ichiga olgan 52 ta oiladan iborat. Asosiy oilalardan: to`rqaylar, qaldirqochlar, jibilajibonlar, qorayaloqlar, moyqutlar, uzunquyruqlar, qarqunoqlar, chuqurchiqlar, chumchuqlar, jannat qushlari, chittaklar, fotmachumchuqlar, nеktarniqalar, vyuroklar va to`qimachilarni ko`rsatish mumkin.