O„zbekiston respublikаsi oliy vа o„rtа mаxsus tа‟lim vаzirligi buxoro davlat universiteti tahirov Behzod Nasriddinovich axborot xavfsizligi asoslari

 Kiberxavfsizlik
– kiberfazoning kiberhujumlardan foydalanishidan 
qo‘riqlash yoki himoyalash imkoniyati.
Koder (dasturchi)
- internet-firibgarlik texnologiyalari bilan shug‘ullanuvchi 
uyushgan jinoiy guruh ichidagi ixtisosliklardan biri; troyan va boshqa zarar 
yetkazuvchi dasturlarni yozuvchi va ularni yopiq anjumanlarda ―o‘ziga 
o‘xshashlarga‖ sotuvchi ishtirokchini belgilaydi.
Kodlash
- axborotga ishlov berish uchun qulay ko‘rinish(shalilga) o‘tkazisish 
tushuniladi.
Kodlar kitobi
– tarkibida tartibga solingan ochiq matn va kodlar ekvivalenti 
yoki so‘zlarni almashtirish texnologiyasidan foydalanuvchi mashina shifrlash usuli 
bo‘lgan hujjat.
Kodlar lug‟ati
– kod tizimida kod ekvivalenti berilgan ochiq matn so‘zlari, 
raqamlari, iboralari yoki gaplar nabori. 
Kompyuter xavfsizligi
– axborot tizimlari aktivlarining, jumladan apparat 
vositalarining, dasturiy ta‘minotning, o‘rnatilgan mikrodasturiy vositaning va 
ishlanuvchi, saqlanuvchi va uzatiluvchi axborotning konfidensialligini, yaxlitligini 
va foydalanuvchanligini kafolatlovchi choralar va nazoratlash vositalari.
Konfidensial axborot
– egasi tomonidan himoyalashni talab etuvchi tijoriy 
yoki shaxsiy sirdan iborat axborot.
Kriptografik algoritm
– kriptografik funksiyalardan birini hisoblashni 
amalga oshiruvchi algoritm.
Lug‟atga asoslangan hujum
– ochiq matn elementlari lug‘atidan 
foydalanishga asoslangan kriptotizimga hujum.
Ma‟lumotlar
– odam ishtiroki bilan yoki avtomatik tarzda uzatishga, 
izohlashga yoki ishlashga yaroqli, formallashgan ko‘rinishda ifodalangan axborot.

---

148 
Ma‟lumotlarni tiklash
– eltuvchining asl nusxasida ma‘lumotlar yaxlitligi 
buzilganida unga ma‘lumotlarning himoya nusxasi bo‘lgan eltuvchidan nusxalash 
jarayoni.