O„zbekiston respublikаsi oliy vа o„rtа mаxsus tа‟lim vаzirligi buxoro davlat universiteti tahirov Behzod Nasriddinovich axborot xavfsizligi asoslari

Shifrlash algoritmi
- shifrlash funksiyasini amalga oshiruvchi kriptografik 
algoritm. Blokli shifrtizim holida shifrlashning muayyan rejimida shifrlashning 
bazaviy blokli algoritmidan foydalanib hosil qilinadi.
Tahdid turlari
- tahdidlarni tasodifiy va atayinlariga, aktiv va passivlariga 
tasniflash mumkin.
Tarmoq xavfsizligi
- axborot tarmog‘ini ruxsatsiz foydalanishdan, me‘yoriy 
ishlashiga tasodifiy yoki atayin aralashishdan yoki tarmoq komponentlarini 
buzishga urinishdan ehtiyot qiluvchi choralar. Asbob-uskunalarni, dasturiy 
ta‘minotni, ma‘lumotlarni himoyalashni o‘z ichiga oladi.
Tarmoqlararo ekran
– apparat-dasturiy vositalar yordamida tarmoqdan 
foydalanishni markazlashtirish va uni nazoratlash yo‘li bilan tarmoqni boshqa 
tizimlardan va tarmoqlardan keladigan xavfsizlikka tahdidlardan himoyalash usuli; 
yana - bir necha komponentlardan (masalan, tarmoqlararo ekran dasturiy ta‘minoti
ishlaydigan marshrutizator yoki shlyuzdan) tashkil topgan ximoya to‘sig‘i 
hisoblanadi.

---

150 
Tizim ma‟muri
– tizimni ekspluatatsiyasiga va uning ishga layoqatlik 
holatini ta‘minlashga javobgar shaxs.
Tizim xavfsizligi
- tizim resurslaridan va funksional imkoniyatlaridan 
ruxsatsiz foydalanishdan hamda ishlashida turli bashorat qilinadigan yoki 
qilinmaydigan holatlar sabab bo‘luvchi, bo‘lishi mumkin bo‘lgan buzilishlardan 
tizimning himoyalanishi.
Virus
– boshqa dasturlar bajarilayotganida o‘zini ularga kirituvchi unchalik 
katta bo‘lmagan dastur; yana - nusxalarini beixtiyor yaratish va keyinchalik yangi 
nusxasini nazoratlash va qayta yaratishga erishish maqsadida fayllardagi va tizimli 
sohalardagi boshqa dasturlarni modifikatsiyalash imkoniyatiga ega dastur. 
Virusga qarshi himoya
- hisoblash texnikasi va avtomatlashtirilgan tizim 
vositalarini dasturiy virus ta‘siridan himoyalashni ta‘minlashda ishlatiluvchi 
tashkiliy, xuquqiy, texnik va texnologik choralar kompleksi.