O„zbekiston respublikаsi oliy vа o„rtа mаxsus tа‟lim vаzirligi buxoro davlat universiteti tahirov Behzod Nasriddinovich axborot xavfsizligi asoslari

Axborotni ishlovchi himoyalangan texnik vosita
– himoyalash vositalari va 
usullari ishlab chiqish va tayyorlash bosqichida amalga oshirilgan axborotni 
ishlovchi texnik vosita.
Axborotning buzilishi
– tashqi ta‘sirlar (halallar), apparatura ishlashidagi 
buzilishlar, yoki xizmatchi xodimning bilimsizligi natijasida texnik vositalarida 
ishlanuvchi axborotning tasodifiy ruxsatsiz modifikatsiyalanishi.
Bot
- oddiy foydalanuvchi interfeysi orqali avtomatik tarzda va/yoki berilgan 
jadval bo‘yicha qandaydir harakatlarni bajaruvchi maxsus dastur. Kompyuter 
dasturlari muhokama qilinganida bot atamasi asosan Internetga qo‘llash bilan 
ishlatiladi.
Botnet
- ishga tushirilgan botlarga ega bir qancha sonli xostlardan tashkil 
topgan kompyuter tarmog‘i. Odatda kompyuterlarga bo‘ladigan tarmoq 
xujumlarini (spamni tarqatish, foydalanuvchilarning shaxsiy ma‘lumotlarini 
o‘g‘irlash, masofadagi tizimda parollarni saralash, xizmat qilishdan voz kechishga 
undash hujumlari va x.) koordinatsiyalash uchun ishlatiladi (inglizcha robot va 
network so‘zlaridan olingan.).
Buferning to‟lib-toshishi hujumi
– buferdagi oldindan aniqlangan hajmdagi 
makonni qaytadan yuklash usuli bo‘lib, xotiradagi ma‘lumotlarni qayta yozishi va 
shikastlashi mumkin.
Buzilmaslik
– tizimning unga yuklatilgan vazifalarni berilgan sharoitda, 

---

145 
istalgan vaqt onida bajarish qobiliyati.
Davlat sirlaridan foydalanish
- fuqarolarning davlat siridan iborat 
ma‘lumotlardan foydalanish huquqini, korxonalar, idoralar va tashkilotlarni esa 
bunday ma‘lumotlardan foydalanib ish yuritish huquqini rasmiylashtirish 
muolajasi.
Deshifrlash algoritmi
– deshifrlash funksiyasini amalga oshiruvchi va 
shifrlash algoritmiga teskari algoritm.