O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universitetining pedagogika instituti

«Qalqon bilan insonni olov-la biriktirganErni kurdim men». 
Va boi
shalar. Noyob so‘zlardan esa varvarizm paydo buladi. Shunday ekan, 
bu ifodalarni kanday bo‘lmasin, qorishtirish lozim: bir tomondan noyob, ko‘chma 
ma'nodagi, bezak va boshqa qayd qilingan so‘zlar nutqni siyqa va tuban bo‘lishdan 
saqlasa, boi
щ
a tomondan ko‘
p qo‘llanadigan so‘zlar (unga) aniqlik beradi. 
Ifodaning aniq, ravshan va ajoyib bo‘lishini ta'minlashda uzaygan, qisqargan va 
o‘zgargan so‘zlar xam samarali ta'sir qiladi. Bunday so‘zlar, ko‘p qo‘llaniladigan 
so‘zlar, nisbatan, odatdagidan o‘zgacharoq bo‘
lib, boshhacharoq eshitiladi va 

---

shuning uchun nutqni siy qalashtirmaydi, odatdagi so‘zlar bilan mushtarak 
bo‘lgani uchun unga aniqlik kiritadi. 
Shu ma'noda ba'zilarning e'tiroz bildirib, bunday so‘z ko‘llashni tanqid 
qilishlari va komediyalarda shoirlar ustidan kulishlari adolatdan emas. Katta 
Evklid unli tovushlarni o‘z xohishimcha uzaytirishga ruxsat etsalar, she'r yozish 
uncha qiyin ish emas, deb shoirlarni tahqir qilgan edi. Bu ifoda usulini tahqir etib, 
u o‘zi topgan bo‘g‘inlarda she'rlar ham yozdi:
E 
— 
epixarni men Ma-arafon yo‘lida ko‘rdim
... 
U 
— 
uning popu k guli me-yenga yoqmaydi
... 
Har holda bunday ifoda usulidan beme'yor foydalanish kulgili, zero, xamma 
vakt ifodaning turlarida meyor bo‘lishi lozim. Haqikatan metafora, noyob so‘zlar 
va boshqa so
‘zlardan kulgi qo‘zg‘atish maqsadida, didsiz va ataylab foydalangan 
kishi Evklidsek ta'sirchanlikka erishgan bo‘lur edi. Lekin (bu ifodalarning) o‘rinli 
qo‘llanilishi butunlay boshqa masala. Epik poeziyada vaznga solingan noyob 
so‘zlar, metafora va ifodani
ng boshqa shakllarini ko‘p 
ko‘llaniladigan so‘zlar bilan 
almashtirib ko‘rgan har qanday kishi bizning so‘zlarimizning adolatli ekanligiga 
ishonadi. Masalan, Esxilda xam, Evripidda ham yambda bitilgan bir xil she'rlar 
bor. Ammo shu she'rdagi birgina ko‘p qo
‘llaniladigan so‘z o‘rniga noyob so‘z 
almapggirib qo‘yilsa, 
bir shoirning she'ri go‘zal, boshqasiniki dag‘al ko‘rinadi.
Esxil «Filoktet»ida: