O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti axborot texnologiyalari kafedrasi

Vaktni taksimlash
- bu bir vaktning o’zida bir necha foydalanuvchiga xizmat kili shva 
foydalanuvchiga uz masalasi bilan mulokat kilish imkonini beradi.
Real vakt
- sistema berilgan real vakt oraligida topshirikning bajarilishini 
ta’minlaydi. Komp’yuter bunday OT Bilan odatda bir dasturli rejimda ishlaydi.
Mulokat operatsion sistemasi
- yakka foydalanuvchi uchun muljallangan bo’lib 
komp’yuter Bilan mulokatning kulay ko’rinishini ta’minlaydi. OT odatda bir dasturli 
rejimda ishlaydi.
O’zilishga ishlov
beruvchi modul’ OT tarkibiga kiritilgan asosiy modullardan biri 
xisoblanadi. U foydalanuvchi dasturi Bilan alokani ta’minlaydi. O’zilishga ishlov 
beruvchi modul’ operativ xotiraga yuklanadi va u erda komp’yuter bilan ishlash seansi 
vaktida saklanib turadi. Bu modul’ komponentalari kism dasturlaradan iborat bo’lib 
fay l sistemasi ishlashini, disk Bilan berilganlarni almashishni vash u Bilan birga 
maxsus xolatlarni taxlil kilishni ta’minlaydi. Amaliy dasturdan bu kism dasturlarga 
murojaat kilinganda o’zilishga ishlov beruvchi modul’ bajariladigan amallar 
parametrlarini oladi, uni taxlil kiladi va xolatni ko’rinishiga karab kerakli modullarga 
bir yoki bir necha murojatni xosil kiladi.
Buyruk protsessori
funktsiyalari kuyidagilardan iborat:
1.
Klaviatura va buyruk faylidan kiritilgan buyrukni kabul kilish va sintaktik analiz 
kilish.
2.
OT ichki buyruklarini bajarish
3.
OT tashki buyruklarini va foydalanuvchining Amaliy dasturlarini yuklash va 
bajarish.
Buyruk protsessori tomonidan bajariladigan buyruklar ichki buyruklar deyiladi.
Foydalanuvchi tomonidan bajariladigan buyruklar tashki buyruklarni tashkil etadi. OT 
tashki buyruklari diskda aloxida saklangan dasturlar yordamida bajariladi.
Ixtiyoriy OTga turli amallarni bajarishga muljallangan unlab dasturlar kiritilgan. 
Masalan, barcha OT Larga kiritilgan kurilma drayveri deb nomlanadigan maxsus 
rezedent dasturlar kiritish-chikarish sistemasini tuldirish uchun kullaniladi. Ushbu 
drayverlar kushimcha tashki kurilmalarni yoki mavjud kurilmalarni nostandart 
ishlatilishini ta’minlab beradi.
Sistemada bajariluvchi dastur jarayonni tashkil kiladi. Jarayon-bu xolatlarning 
yagona ketma-ketligidir. Jarayon Bilan komp’yuter resurslari va fayllar Bilan boglik 
buladi. Xaar bir jarayon uz jarayonini Yangi jarayon Bilan almashtirib boshkaruvni 
Yangi jarayonga berishi xam mumkin.