O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi jizzax politexnika instituti asatov Nurmuhammat Abdunazarovich
Yüklə 3,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Tutashma
– bu karkas ikki elementining eng ma’suliyatli birikmasi bo‘lib, u bu elementlarning birikish joyi deb hisoblanadi, keng ma’noda esa bu birikish joyi karkasning bir elementidan yuklamani boshqasiga uzatish zonasi deb ham ataladi. Ikki ustunning vertikal bo‘yicha o‘zaro birikish joyi, kran osti balkasinining ustun konsoliga tayanish va yuklamalarni uzatish joyi, fermalar va ustunlarning tutashgan joylari tutashma deb ataladi. Tugun - ikki yoki bir necha elementlarning o‘zaro konstruktiv birikkan joyidir. Yirik panelli binolarda ikkita tashqi devor panellari va bitta ichki panelning birikkan joyi ham tugun deb ataladi, ustun va poydevorning birlashgan joyi ham tugun deb hisoblanadi, lekin ustun orqali yuklama poydevorga uzatiladi, shuning uchun tugun bir vaqtning o‘zida ikki elementning ishchi tutashmasi deb ham hisoblanadi. Yig‘ma konstruksiyalarni montaj qilishda geodezik xizmat zimmasiga tiklanadigan bino konstruksiyalari elementlarini sifatli montaj qilish uchun zarur bo‘lgan hamma turdagi rejalash bilan ta’minlash shuningdek yig‘ilgan konstruksiyalar geometrik o‘lchamlarining ularning loyihaviy o‘lchamlariga mos kelishini nazorat qilish vazifalari yuklanadi. Bino loyihaviy parametrlarini naturaga o‘tqazish va loyihaviy parametrlarga mahkamlash, elementlarni montaj qilishda detalli rejalash ishlarini olib borish va yig‘ma konstruksiyalarning ijro tasvir (s’yomka)larini ishlab chiqish uchun asos bo‘lib binoning tashqi rejalash-belgilash to‘ri xizmat qiladi. Bino er osti qismining konstruksiyalarini montaj qilish ishlari boshlangunga qadar belgilash o‘qlari obnoskaga ko‘chiriladi, undan kotlovan tubiga bu belgilash o‘qlarining holati va balandlik sathi uzatiladi. Poydevorlarni qurish ishlari to‘gagandan keyin ularning rejaviy va balandlik bo‘yicha holati nazorat qilinadi, ijro chizmasi to‘ziladi. Bino er ustki qismini montaj qilishda qo‘yidagi geodezik jarayonlar bajariladi: geodezik belgilash tarxini binoga o‘qlarni biriktirish va ularni qavatlarga ko‘chirish imkoniyati bilan to‘zish; asosiy belgi o‘qlarini vertikal bo‘yicha har bir qavatning ustiga, ya’ni yangi montaj gorizontiga ko‘chirish; har bir montaj qilinadigan qavatning yopmasida oraliq va yordamchi o‘qlarni belgilash; 126 elementlarni montaj qilishning shartlari bo‘yicha zarur bo‘lgan o‘rnatuvchi o‘q belgilarini belgilash; qavatlarda montaj gorizontini aniqlash; qavatlar bo‘yicha ijro sxemasini tuzish. Zarur bo‘lgan geodezik o‘lchamlar nivelir, teodolit, zenit-pribor bilan bajariladi, yordamchi inventardan ham foydalaniladi. Nivelir - nuqtalarning nisbiy balandligini aniqlashga, belgilarni geodezik nishonlardan qurilish maydoniga o‘tqazishga, qavatlar bo‘yicha montaj gorizontni aniqlashga, ya’ni qavat planidagi asosiy nuqtalarning o‘zaro holatini baholashga mo‘ljallangan geodezik asbob Teodolit - gorizontal va vertikal burchaklarni naturada o‘lchashga yoki mahkamlashga mo‘ljallangan geodezik optik asbob. U asosiy belgilash o‘qlarini er sathidan bino qavatlariga ko‘chirishda keng qo‘llaniladi. Zenit-asbob faqat o‘qlarni vertikal bo‘yicha qat’iy ko‘chirish uchun mo‘ljallangan. Ko‘p qavatli bino va inshootlarni tiklashda har bir qavatda bazaviy elementlarning holati bino asosiy o‘qlarining kesishishi bo‘yicha aniqlanadi. Zenit- asbob faqat asosiy o‘qlarni optik nurlarning o‘tishi orqali yangi montaj gorizontiga proeksiyalashga mo‘ljallangan. Geodezik ishlar uchun lazer texnikasi – lazer-teodolitlar, nivelirlar, vertikal proeksiyalash asboblari, o‘zoqni o‘lchash asboblari, taxeometrlar qo‘llaniladi. Ko‘p qavatli binolarni montaj qilishda o‘qlarni rejalash ishlarini bajarish uchun lazerli tizimni qo‘llash prinsipi bino sokol qavati sathida yo‘naltirilayotgan lazer nuri harakatlanish yo‘li bo‘yicha maxsus aks ettiruvchini joylashtirish va shunga o‘xshash qator aks ettiruvchilarni joylashtirish (ko‘rsatish)hamda bino bo‘ylama o‘qi bo‘yicha lazerli teodolitni joylashtirishdan iborat. Lazer nuri pastki aks ettiruvchiga to‘shadi, undan to‘g‘ri burchak ostida yuqori aks ettiruvchiga o‘tadi, so‘ngra montaj qilinadigan elementlarga, masalan ustunlaro‘rnatilgan o‘rnatilgan qabul qilish apparatiga yo‘naltiriladi. Ustunlarga maxsus aks ettiruvchilar o‘rnatish mumkin, ular nurning og‘ishi bo‘yicha elementning aniq o‘rnatiganligini nazorat qilish imkonini beradi. Lazerli texnikaning qo‘llanilishi montaj ishlari sifatining nazorat qilishini sezilarli ravishda soddalashtirish imkonini beradi. Lazer nuri bilan proeksiyalash masofaga bog‘liq bo‘lmaydi va mavjud bo‘lgan geodezik asboblarga qaraganda ancha aniq natijalarni olish imkonini beradi. Binolar va inshootlarning ishonchli hamda yuqori sifatda barpo etilishini ta’minlash uchun yig‘ma elementlarning loyihaviy holat bo‘yicha aniq o‘rnatilishida doimiy geodezik nazorat katta ahamiyat kasb etadi. Montaj qilingan elementlar turlari bo‘yicha, qamrovlar va qavatlar bo‘yicha ijroviy tasvir (s’yomka) – konstruksiyalarning rejadagi va balandlik bo‘yicha haqiqiy holatini geodezik tekshirishi olib boriladi. Geodezik tasvirga olish (s’yomka) natijalari asosida ijro chizmasi to‘ziladi, bu chizma bo‘yicha montaj aniqligi baholanadi. Konstruksiyalarning to‘g‘ri o‘rnatilganligi oldin chizilgan o‘q chiziqlari, va boshqa chiziq hamda sathiy belgilar bo‘yicha geodezik asboblar va shablonlar yordamida tekshiriladi. 127 Yirik panelli binolarni montaj qilish vaqtida o‘rnatilgan konstruksiyalarning loyihaviy holatdan og‘ishi bo‘yicha har bir qavat uchun ijro sxemasi tuziladi. Konstruksiyalarning to‘g‘ri o‘rnatilganligini tekshirish uchun o‘qlar va orientirlovchi o‘q belgilarini belgilash vaqtidayoq o‘q belgilariga nisbatan konstruktiv elementlarning joylashishi hisoblanadi, yoziladi va belgi chiziqlardan qanday masofada joylashishi belgilanadi. Element o‘rnatilgandan va mahkamlangandan keyin masofalar o‘lchanadi va loyihaviy o‘lchamlardan chetga chiqishlar (og‘ish) hisoblanadi. Bu masofa ijroviy planga olish sxemasiga ham yoziladi, uning qiymati bo‘yicha montaj aniqligi va sifati to‘g‘risida xulosalar chiqariladi. Binoni barpo etilishiga qarab yuk ko‘taruvchi panellarning o‘qlarga qanchalik mos holatda o‘rnatilganligining ijro tasvir (s’yomka)lari tuziladi. SHu ma’lumotlarga muvofiq ravishda navbatdagi qavat montajida konstruksiyalar holatiga zarur bo‘lgan o‘zgarishlar kiritiladi. Yüklə 3,18 Mb. Dostları ilə paylaş:
|