O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi jizzax politexnika instituti asatov Nurmuhammat Abdunazarovich
Yüklə 3,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
| qirqimli
terish deyiladi. Sun’iy tosh materiallariga yaxlit va ichi kavak keramik hamda silikatli g‘ishtlar, ichi kavak keramik va silikat toshlar hamda beton va gipsli devorbop toshlar kiradi. To‘liq loyli g‘ishtning o‘lchamlari 250 x 120 x 65 mm va modulli (qalinlashtirilgan) g‘ishtning o‘lchamlari 250 x 120 x 88 mm bo‘ladi, g‘ishtning massasi 3,6...5 kg ni tashkil etadi. Zichligi 1,6...1,8 t/ , g‘ishtning markalari 75, 100, 150, 200, 250 va 300, suv shimuvchanligi 8% gacha. G‘isht plastik presslash va keyin pishirish yo‘li bilan tayyorlanadi. Asosiy kamchiligi – yuqori issiqlik o‘tkazuvchanligi. Ichi bo‘sh-kavak, g‘ovak va teshikli g‘ishtlar o‘stki ko‘rinishi bo‘yicha yuqorida ta’kidlangan o‘lchamlarda bo‘ladi, balandligi 65, 88, 103 va 138 mm (to‘liq g‘ishtga nisbatan balandligi 1,25; 1,5 va 2 marta katta), zichligi kamroq − 1,35 ...1,45 t/ . G‘ishtning markalari − 75, 100 va 150. Bunday har xil g‘ishtlarning qo‘llanilishi devor buyumlari massasini 30% gacha kamaytirishga imkon beradi. Silikatli g‘isht 75, 100 va 150 markalarda, nisbiy namligi 75% dan ortiq bo‘lmagan devorlar uchun qo‘llanadi. G‘isht avtoklav ishlov berish vositasida tayyorlanadi. Ichi bo‘sh kavak keramik va silikatli toshlar quyidagi o‘lchamlarga ega bo‘ladi: oddiylari 250 x 120 x 138 mm, yiriklashtirilganlari 250 x 250x 138 mm va modulli 288 x 138x 138 mm. Toshning qalinligi choklarining qalinligini hisobga olgan holda ikki qator g‘ishtning balandligiga mos keladi. Toshlarning yuzasi tekis va taram- taramli bo‘ladi Devorbop beton va gipsli toshlar to‘liq hamda ichi bo‘sh holatda ishlab chiqariladi. Ular og‘ir, engillashtirilgan va engil betonlar hamda gipsobetondan tayyorlanib o‘lchamlari 400 x 200 x 200 mm, 400 x 200 x 90 mm va massasi 35 kg gacha bo‘ladi. Ichi bo‘sh va silikat g‘ishtlarni gidroizolyasiya qatlamidan pastda, sokol, nam xonalar devorlarini terish uchun uchun qo‘llash mumkin emas. 87 Tosh konstruksiyalarini barpo etish uchun qo‘llaniladigan qorishmalar terish qorishmasi deyiladi. Qorishmalar alohida toshlarni yagona monolitga (yaxlitga) birlashtirib bog‘laydi, ular yordamida toshlarning to‘shamalari tekislanadi, buning natijasida ta’sir qiluvchi kuchlarning bir toshdan ikkinchisiga bir tekis uzatilishi ta’minlanadi; qorishma toshlar oralig‘ini to‘ldiradi hamda terilgan joyga havo va suv kirishiga to‘sqinlik qiladi. SHunday qilib, qorishmalar kuchlarning bir tekisda uzatilishini ta’minlaydi, terilgan joylarni shamol o‘tishidan, suv singishidan saqlaydi, binolarning sovuqqa bardoshligini oshiradi. To‘ldiruvchilarning turiga ko‘ra qorishmalarning tasnifi (klassifikatsiyasi): og‘ir yoki sovuq – zichligi 1500 kg/ dan ortiq bo‘lgan zich tog‘ jinslaridan kvars yoki tabiiy qum bilan tayyorlanadigan qorishmalar; engil yoki iliq – zichligi 1500 kg/ dan kichik bo‘lgan shlakli, pemza yoki tufli qumdan, IEM kulidan, granulalangan yoki yonilg‘i shlaklaridan tayyorlangan qorishmalar. Barcha turdagi qorishmalar uchun qum donalarining o‘lchami 2,5 mm dan ortiq bo‘lmasligi, qorishmaning qo‘zg‘aluvchanligi tosh terish uchun 9...13 sm dan ortiq bo‘lmasligi kerak. Plastifik-yumshatuvchi qo‘shimchalar: organik − sulfat ishqor va sovunnaft, hamda noorganik qo‘shimchalar − oxak va loydan keng foydalaniladi. Bog‘lovchilarning turiga ko‘ra qorishmalarining tasnifi (klassifikatsiyasi): sementli qorishmalar − yer yuzasidan pastroqdagi konstruksiyalar, juda ko‘chli yuklangan ustunlar, deraza bo‘shliqlari orasidagi devorlar, armaturali terilgan g‘ishtli devorlarni tiklashda qo‘llaniladi. Tarkibi 1:2,5 dan to 1:6 gacha bo‘ladi, qorishmaning markasi 100 dan 300 gacha. 1 qumga eng kam sement sarfi – binolarning yer usti qismi uchun kamida 75kg, yer usti qismi uchun 125 kg ni tashkil etadi. Portlandsement va shlakoportlandsement mas’ul konstruksiyalar, armaturali terishda, yer osti konstruksiyalarini terishda, suvga to‘yingan gruntlarda yoki muzlatish metodi bilan bajariladigan qishda tiklanadigan devorlar uchun mo‘ljallangan yuqori markali qorishmalarda qo‘llaniladi; Ohakli qorishmalardan quruq joylarda va yuklama uncha katta bo‘lmaganda foydalaniladi. Ular katta qo‘zg‘aluvchanlikka, plastiklikka ega bo‘lib, eng katta mehnat unumdorligini ta’minlaydi. Tarkibi 1:4 dan 1:8 gacha va 4, 10 hamda 25 markalardan foydalaniladi; aralash yoki murakkab qorishmalar - sementli-ohakli va sementli loyli bo‘lib, ular 1: 0, 1: 3 dan to 1: 2: 15 gacha tarkibda va 10, 25, 50, 75 va 100 markalarda. Bunday qorishmalar ko‘pchilik qurilish konstruksiyalarini tiklashda qo‘llaniladi. Ikkinchi bog‘lovchi qorishma qotishining boshlanishini orqaga suradi, qulay terishni va plastiklikning yaxshilaydi, lekin qorishmaning mustahkamligini sezilarli darajada pasaytiradi. Aralash qorishmalarning hajmiy ulushidagi (miqdoridagi) birinchi raqam sement sarfini, ikkinchi raqam – ohak yoki tuproq qorishmasi, uchinchi raqam qum sarfini anglatadi. Qorishma mustahkamligining ortib borish tezligi bog‘lovchilarning xossalariga va qotish sharoitlariga bog‘liq. 15˚S temperaturada oddiy qorishmaning mustahkamligigi quyidagi tarzda ortib boradi: 3 sutkadan so‘ng – marka 88 mustahkamligining 25%, 7 sutkadan keyin 50%, 14 sutkadan so‘ng 75% va 28 sutkadan keyin-100%. Qotayotgan qorishmaning temperaturasi ortishi bilan uning mustahkamligi tezroq orta boradi, pasayganda esa sekinroq orta boradi. Tayyorlangan qorishmaning Yüklə 3,18 Mb. Dostları ilə paylaş:
|