O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi mirzo ulug’bek nomidagi o’zbekiston milliy universiteti

6. Fuqarolarning huquq va erkinliklarining kafolatlari. Fuqarolarning burchlari
Fuqarolarning Konstitutsiya va qonunlarda mustahkamlangan huquq va erkinliklarini amalga oshirishni davlat tomonidan ta'minlashga yordam beradigan vositalar, usullar va shart- sharoitlar majmui kafolat tushunchasini beradi. Kafolatning asosiy vazifasi, fuqarolarni huquq va erkinliklarni amalga oshirish jarayonida vujudga keladigan to`siqlarni bartaraf etish bilan bog`liq bo`lgan majburiyatlarning bajarilishini ta'minlashdir. O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 43- moddasida “Davlat fuqarolarning Konstitutsiya va qonunlarda mustahkamlangan huquqlari va erkinliklarini ta'minlaydi” deyilgan.
Kafolatlarni quyidagicha turkumlash mumkin:
1. Yuridik (huquqiy)
2. Ijtimoiy-siyosiy
3. Iqtisodiy(moddiy)
Fuqarolarni huquq va erkinliklarini ta'minlashda yuridik kafolatlar alohida o`rin tutadi, chunki boshqa barcha kafolatlar yuridik jihatdan tartibga solinishni taqoza etadi. Ya'ni, yuridik kafolatlar fuqarolarni huquq va erkinliklarni qonunlar asosida huquqiy jihatdan kafolatlanishidir. Yuridik kafolatlarni real amalga oshishi faqat demokratik rejim sharoitida kuzatiladi.
Yuridik kafolatlar quyidagilarni o`z ichiga oladi:
- Fuqarolarning huquq va erkinliklarini buzish mumkin bo`lgan harakatlarni ta'qiqlash va chegaralashning yuridik me'yorlarini mustahkamlash,
- Fuqarolarning o`z huquq va erkinliklarini hech qanday to`siqsiz amalga oshirishlarida davlat idoralari va mansabdor shaxslar ma'sulligini.
- Tajovuz etishni, mustahkamlashni ta'minlovchi maxsus me'yorlar (shikoyat qilish huquqi, sudga murojaat qilish huquq) mavjudligi.
- Huquqlarni buzganlik uchun yuridik javobgarning belgilanganligi (mulkiy, intizomiy, ma'muriy, jinoiy).
- Fuqarolarga qaratilgan va huquqiy ahamiyatga ega bo`lgan, tegishli davlat va fuqarolarning huquqlarini amalga oshirishni mustahkamlashga jamoat idoralari, mansabdor shaxslarning faoliyati.
Yuridik kafolatlarning quyidagi shakllari mavjud:
1. Konstitutsiyaviy huquqiy kafolatlar
2. Sudlar tomonidan huquq va erkinliklarni kafolatlash
3. Ombudsman faoliyati
4. Hukumat faoliyati