8
Ta’lim-tarbiya jarayonini to‘g‘ri, ilmiy asosda tashkil qilish uchun ta’lim
jarayonining o‘ziga xos psixologik qonuniyatlarini, ya’ni bilimlarni o‘zlashtirish
jarayonini, ko‘nikma va malakalarni, faol, mustaqil hamda ijobiy tafakkur
jarayonlarini tarkib toptirishni yaxshi bilish lozim bo‘ladi. Psixolog L.S. Vigotskiy
ko‘rsatib o‘tganidek, ular ma’lum hodisalarga nisbatan o‘zlarining kundalik
hayotdagi oddiy tushunishlari bo‘ladi. Bu esa ilmiy tushunchalarning tarkib
topishiga ma’lum darajada ta’sir qiladi. Bundan keyin, tushunchalarni tarkib
toptirishda hissiy negizga qay darajada tayanish lozimligini, qaysi paytda
ko‘rgazmalilikdan va yakka hodisalardan qutilib, mavhumlik hamda umumiylikka
o‘tish maqsadga muvofiqligini bilish kerak. Ko‘rgazmali tayanchdan barvaqt voz
kechish ham ana shu bosqichda sun’iy ravishda to‘xtab qolish ham bir xil xatodir.
Shuning bilan birga ko‘rib va eshitib idrok qilish xususiyatlarini hamda ularning
o‘zaro munosabat xarakterini bilish kerak. O‘tilgan materiallarni qanday yo‘l bilan
psixologik jihatdan samarali qilib mustahkamlash mumkin? O‘quvchiga savolni
qanday berish mumkin: umumiy qilibmi yoki konkret shakldami? Bir xil savollarni
beraverish to‘g‘rimi? Yordamchi savollarning roli qanday? (Psixologiyada shu
narsa ma’lumki, javob beriladigan savolning ifodalanish xarakteriga ham bog‘liq
bo‘ladi).
Pedagogik psixologiyani bilish tarbiya ishlarida ham zarurdir. Shaxs tarkib
topishi jarayonining psixologik qonuniyatlarini, jumladan, axloqiy odatlar va
ishonch-e’tiqod tarkib topishining qonuniyatlarini bilmay turib, to‘g‘ri tarbiya
berish mumkin emas.
Dostları ilə paylaş: 
