O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti psixologiya nazariyasi va amilyoti kafedrasi

2. Men-konsepsiyasi va jinsiy o„xshashlikning shakillanishi 
Men-
konsepsiyasi aniq funksiyalarni bajaradi:
5.
Shaxsning 
ichki 
kelishuvini(Rodjer 
buyicha 
muvofiqliq) 
ta‘minlaydi. Mustaxkamlikning muxim nuqtasi, o‗zi xaqidagi informaiyani 
tashqi informatsiya bilan to‗g‗ri kelishi xisoblanadi. Menkonsepsiyasi qila 
oladi: 1) Men suratiga tegishli tajribaga yo‗l qo‗ymoq, 2) oddiy ximoya 
usullarini qo‗llab uni rad etmoq, 3) yanada yetuk ximoya mexanizmlari orqali 
un o‗zgartirmoq, 4) o‗zining o‗zgarishi.
71
Myers, D. G. Psychology. Hope College. Holland, Michigan, 2010.- Р. 565.

---

287
6.
Atribut proeksiyasiga o‗xshatib tajribasini interpretatsiya qiladi, 
jamiatni o‗zining ichki dunyosiga taqqoslab, agar yosh yigit ayolga joy bersa, 
unda ayol uning xarakatini yaxshilik namoyondasi deb xisoblashi mumkin, 
yoki yoshiga ishora, yoki tanishishga xarakat;
7.
Izlanish va yutuqlarni yo‗nalishini aniqlab, kelajakdagi yutuq va 
mag‗lubiyatlarni ogoxlantiradi, yutuqning kutilishiijoby emotsiyalar bilan 
kuzatiladi. Pozitiv shakllangan maqsadlar bilan, instrumental mablag‗lar 
shakllanishi, yutuqqa yetishishga yo‗naltirilgan, mag‗lubiyatni kutish esa 
boshqa strategiya va xissiyotlar- negativ emotsiyalar bilan, uning maqsadida 
avvaldan mag‗lubiyat xaqida tasavvur mavjud bo‗ladi.
8.
O‗zi 
xaqida 
tasavvurlarning 
sistematizatsiyasida 
jinsiy 
o‗xshashlik axamiyati ilmiy adabiyotlarda aktiv muxokama qilinadi. Shunday 
qilib R.Berns o‗zining aniq bir jinsga tegishli deb bilishi o‗sib kelayotgan 
insonning Men-konsepsiyasida katta axamiyatga ega emas. Boshqa tarafdan 
F. Va R. Taysonlar bu faktorga qattiq axamiyat berishgan va turli yosh 
jarayonlarida, Men surati aspektlarini susayishi va kuchaishi, shaxsning Men-
konsepsiyasida namoyon bo‗ladi.
Jinsiy o‗xshashli biologik namoyon bo‗lgan. ―Aytish joizki biologik 
protsesslarni o‗rni o‗zaro xromosom, gormonal, morfologik va ijtimoiy 
faktorlarning kelishishidan iborat va ularning xammasi jinsiy o‗xshashliq 
xissining normal rivojlanishini aniqlaydi
72
.‖