O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Nazariy savollar 
1.Fayl deb nimaga aytiladi. 
2.Dasturlashda qanday kengaytmali fayllardan foydalaniladi. 
3.Dasturlashda fayl nomi qanday qismlardan tashkil topgan. 
4.Fayllarni e‘lon qilishda qaysi kutubxonaga murojat qilish kerak. 
5.Fayllarni e‘lon qilishning qanday turlari mavjud. 
6.Fayllarni yozish uchun e‘lon qilishning qanday turlari mavjud? 
7.Fayllarni yozish uchun e‘lon qilishning umumiy ko‗rinishini ayting? 
8.Fayllarni o‗qish uchun e‘lon qilishning umumiy ko‗rinishini ayting? 

---

---

233

9.Fayllar elementlarini o‗chirish uchun e‘lon qilishning umumiy ko‗rinishini 
ayting? 
10.Fayllarni yopish komandasining umumiy ko‗rinishini ayting? 
11.Fayllarni fizik va mantiqiy nomlarini bog‘lashning umumiy ko‗rinishi? 
12.Faylga ma‘lumot yozishning ikki turdagi komandasining umumiy ko‗rinishi? 
13.Fayldan ma‘lumot o‗qish komandasining umumiy ko‗rinishi?
14.Fayldan ma‘lumot o‗chirish komandasining umumiy ko‗rinishi? 
Mustaqil ishlash uchun topshiriqlar. 
1. Elementlari alohida so‗z hisoblanuvchi turlashgan fayl berilgan. ―t‖ harfi 
bilan boshlanuvchi hamma so‗zlarni chop qiling. Bunda ikki variantni qarang: 
a) ma‘lumki, mavjud faylga 30 ta so‗z yozilgan; 
b) mavjud fayl o‗lchami ma‘lum emas. 
2.Elementlari sonli bo‗lgan mavjud turlashgan faylni berilgan son bilan 
almashtiring (yangi qiymat klaviaturadan kiritiladi): 
a) birinchi elementni; 
b) beshinchi elementni; 
v) k-nchi elementni; 
g) oxirgi elementni. 
3. Elementlari alohida so‗zlar bo‗lgan mavjud turlashgan faylni berilgan 
qiymat bilan almashtiring (yangi so‗z klaviaturadan kiritiladi): 
a) birinchi elementni; 
b) uchinchi elementni; 
v) s-nchi elementni; 
g) oxirgi elementni. 
4.Turlashgan fayl elementlari alohida so‗z hisoblanadi. Uning barcha 
elementlarini boshqa so‗z bilan almashtring. Bunda ikkita variantni qarang: 
a) ma‘lumki, mavjud faylga 12 ta so‗z yozilgan; 
b) mavjud fayl hajmi ma‘lum emas. 
5. Sonli turlashgan fayl mavjud. Uning tartib nomeri 3 ga karrali bo‗lgan 
hamma elementlarini almashtiring. Yangi qiymat klaviaturadan kiritiladi. Bunda 
ikkita variantni qarang: 
a) ma‘lumki, mavjud faylga 20 ta son yozilgan; 
b) mavjud fayl hajmi ma‘lum emas. 
6. Butun sonli turlashgan fayl mavjud. Uning hamma juft elementlarini nol 
bilan almashtiring. Bunda ikkita variantni qarang: 
a) ma‘lumki, mavjud faylga 13 ta son yozilgan; 
b) mavjud fayl hajmi ma‘lum emas. 

---

---

234

7. Elementlari alohida so‗zlardan iborat turlashgan fayl mavjud. Agar so‗z
―k‖ harfi bilan boshlansa, uni ―K‖ harfi bilan almashtiring.
8. Sonli turlashgan fayl mavjud. Toping (hamma holatlarda fayl hajmi 
ma‘lum emas): 
a) faylning birinchi va ikkinchi sonlar yig‗indisini; 
b) faylning k–nchi va q–nchi sonlari yig‗indisi; 
v) faylning birinchi va oxirgi sonlari ko‘paytmasini; 
g) faylning hamma sonlarining yig‗indisini; 
d) fayldagi sonlar miqdorini; 
e) a sonidan oshib ketmaydigan fayldagi sonlar miqdorini; 
j) faylning musbat sonlarining o‗rta arifmetigini; 
i) mavjud fayldagi maksimal sonni; 
k) fayldagi minimal sonning tartib nomeri (agar bunday fayllar bir nechta 
bo‗lsa, ularning birinchisini nomerini toping). 
9. Elementlari alohida so‗zlardan iborat turlashgan fayl mavjud. Toping 
(hamma holatlarda fayl hajmi ma‘lum emas): 
a) ―m‖ harfi bilan boshlanuvchi so‗zlar sonini; 
b) ―l‖ harfi bilan boshlanuvchi barcha so‗zlar va ularning birinchisini 
tartib nomerini chop qiling; 
v) tartib nomeri juft bo‗lgan so‗zlar va ulardan so‗z tuzing; 
g) eng uzun so‗zni; 
d) eng qisqa so‗zni. 
10. Turlashgan faylga Shaxar nomi va uning aholisi soni yozilgan. Har bir 
Shaxarning aholisini 5% ga oshiring (aholi miqdori – har doim butun son). 
11. Butun sonli turlashgan fayl mavjud. Undan birinchi noldan keyin 
yozilgan sonni o‗chiring (faylda nol mavjud deb qabul qilinsin). Natija boshqa 
faylga yozilsin. 
12. Elementlari alohida belgilardan iborat turlashgan fayl mavjud. Undan 
birinchi ―o‖ harfini o‗chiring (―o‖ harfi faylda mavjud deb qabul qilinsin). Natija 
boshqa faylga yozilsin. 
13. Butun sonli turlashgan fayl mavjud. Birinchi 100 sonidan keyin 100 
sonini qo‗ying. Natija boshqa faylga yozilsin. 
14. o‗ttizta sonli turlashgan fayl mavjud. Boshqa faylga mavjud faylni 
teskari tartibda yozilsin. 
15. Elementlari 20 ta alohida belgidan iborat turlashgan fayl mavjud. 
Boshqa faylga mavjud fayl belgilarini teskari tartibda yozilsin. 

---

---

235

16. Elementlari son bo‗lgan, o‗lchamlari bir xil turlashgan ikkita fayl 
mavjud. ... 
17. Elementlari alohida belgilardan iborat bo‗lgan, o‗lchamlari bir xil 
turlashgan ikkita fayl mavjud.... 
18. Elementlari sondan iborat, o‗lchamlari bir xil turlashgan ikkita fayl 
mavjud. Dastlab birinchi faylning, keyin ikkinchisini sonlarini yozib uchinchi 
faylni hosil qiling. Sonlar ketma-ketlik tartibi saqlansin. 
19. Elementlari alohida belgilardan iborat turlashgan fayl mavjud. Bu 
faylning barcha raqamlarini ikkinchi faylga, qolgan belgilarni esa uchinchi faylga 
yozing. Sonlar ketma-ketlik tartibi saqlansin. 
20. Elementlari alohida belgilardan iborat bo‗lgan, o‗lchamlari bir xil 
turlashgan ikkita fayl mavjud. Elementlar tartibi saqlangan holda birinchi fayl 
elementlarini ikkinchisiga, ikkinchisini birinchisiga yozing. Yordamchi fayldan 
foydalaning. 
21. Elementlari alohida belgilardan iborat bo‗lgan, o‗lchamlari bir xil 
turlashgan ikkita fayl mavjud. Ularning elementlarini mos kelishini aniqlang. Agar 
mos kelmasa, u holda bu fayllarning bir-biridan farq qiluvchi birinchi komponenta 
nomerini oling. 
22. Elementlari butun sonlardan iborat bo‗lgan, turlashgan ikkita 
tartiblashgan fayl mavjud. Berilgan ikkita faylni tartiblashgan holda birlashtirib, 
Yangi turlashgan faylni oling. Birlashtirish algoritmida berilgan fayllar juda katta 
yozuvlardan iborat bo‗lish mumkinligi ham qaralishi kerak. 
23. Tashqi matnli fayl mavjud. Uning satrlaridan birinchi eng qisqasini 
chop qiling. 
25. T matnli faylga bo‗sh bo‗lmagan haqiqiy sonlar ketma-ketligi bo‗sh joy 
bilan ajratilib yozilgan. Bu sonlarning eng kattasini topish uchun 
Max(T)funksiyasini tavsiflang. 
26. Matnli fayl mavjud. Undan elementlarni o‗chiring: 

---

---

236