O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti

. 
Strukturalarga murojatni amalga oshirish uchun quyidagi masalaga e‘tibor
qarating:
Misol: Supermarketdagi ichimlik narxi, saqlash yili haqida ma‘lumot 
berilgan 2015 yildan hozirgacha chiqarilgan ichimliklarni narxini chiqaring aks 
holda muddati o‗tganligini aniqlang. 
Bu masalani hal etish uchun ichimlik nomli struktura yaratiladi, strukturani
ikkita narxi va saqlash muddati uchun maydonlari mavjud bo‗ladi. Ichimlik
haqidagi ma‘lumotni A o‗zgaruvchiga saqlaymiz. A o‗zgaruvchini saqlash muddati
maydonini 2015 bilan solishtiriladi, agar kichik bo‗lsa, muddati o‗tgan aks holda
narxi chiqariladi.
#include
using namespace std;
struct ichimlik
{
string nomi; //ichimlik nomini saqlovchi maydon
int narx; //ichimlik narxini saqlovchi maydon
int muddat; //ichimlik saqlash muddattini saqlovchi maydon

---

---

240

};
int main()
{ ichimlik A;
cin>>A.nomi;
cin>>A.narx;
cin>>A.muddat;
if(A.muddat<2015) cout<<"muddat utgan";
else cout< return 0;
}
Kiritishga ma‘lumot 
Pepsi 4500 2014

Fanta 5000 2016

Dastur natijasi 
muddat utgan

5000 sum

C++ dasturlash tilida strukturalar yaratib ularga murojat qilish oddiy
o‗zgaruvchilar kabi bajariladi faqat struktura o‗zgaruvchisi nuqta bilan maydon
nomi yoziladi. Biror bir tashkilot yoki mussasa ma‘lumotlar bazasi yaratish uchun
struktura o‗zgaruvchisini ko‗p qiymatidan foydalanishga to‗g‘ri keladi. Struktura
o‗zgaruvchisini ikki va undan ortiq qiymatlariga murojat qilish uchun struktura
o‗zgaruvchisini massiv sifatida qarash mumkin.

Struktura massivi 
Dasturlash tarkibida strukturalardan yakka tartibda foydalanish maqsadga
muvofiq bo‗lmaydi. Strukturalar biror bir tashkilot ma‘lumotlar bazasi berilganda
ularning qayta ishlash uchun qulay vosita hisoblanadi. Agar strukturalar bir nechta
qiymatlar uchun ishlatilsa, struktura o‗zgaruvchisini struktura massivi sifatida
qarash kerak.
Ta‘rif: struktura o‗zgaruvchisi bir nechta qiymatlar uchun ishlatilsa, 
struktura o‗zgaruvchisi struktura massivi deb ataladi. 
Struktura massivini e‘lon qilish, xuddi oddiy massiv kabi e‘lon qilinadi,
faqatgina massiv turiga struktura nomi ko‗rsatiladi. C++ dasturlash tilida struktura
massivlarini e‘lon qilishning umimiy ko‗rinishi quyidagicha bo‗ladi:
[] 
Struktura massiviga murojat qilish uchun massiv elementlariga murojat
qilishdek bajariladi faqatgina massiv elementlari maydon nomi bilan birga murojat
qilinadi. Talabalar haqida ma‘lumotlar yaratish va ularni qayta ishlash uchun

---

---

241

struktura massividan foydalanish kerak, chunki bitta talaba uchun bir nechta
parametr ishlatiladi va ma‘lumotlar bazasida n ta talaba haqida ma‘lumot
saqlanadi.
Misol: N ta talaba haqida ismi, familyasi, tug‘ilgan yili haqida ma‘lumot 
berilgan 20 yoshda katta bo‗lgan talabalarning ismi va familyasini ekranga 
chiqaruvchi dastur tuzing. 
#include
using namespace std;
struct talaba
{
string fam;
string ism;
int tyili;
};
int main(int argc, char* argv[])
{ talaba A[50]; int n=3;
for(int i=0;i {
cin>>A[i].fam;
cin>>A[i].ism;
cin>>A[i].tyili;
}
for(int i=0;i if((2017-A[i].tyili)>20)
{cout< return 0;
}
Kiritishga ma‘lumot 
Allayorov Jasur 1995
Abduvaliv Umar 1998
Saydiyev Sardor 1996
Dastur natijasi 
Allayorov Jasur
Saydiyev Sardor