ikkilamchi spetsefik ta’sirdanfarqlash kerak. Ikkilamchi sedatatsiya faqat neyroleptik
terapiya uchun xos bo’lib, global antipsixotik ta’sirni bir qismi hisoblanadi. Ikkilamchi
sedatatsiya affektiv indeferentligi, emotsional reaktsiyalarni neytralligi va uzoq payt
qo’langanda ham yo’qolmasligi bilan xarakterlanadi. Neyroleptiklarni bunday effekti
tufayli nevrozsimon va psixopatsimon sindromlarda yaxshi samara beradi.
3.
Selektiv antipsixotik ta’siri
. Neyroleptiklarni alohida simptomlarga masalan,
vasvasa, gallyutsinatsiya, fikrlash buzilishi,xulq-atvor buzilishiga ko’proq ta’sir
etishi.bu ta’sirlar ikkilamchi bo’lib, global antipsixotik va sedativ ta’sirdan so’ng
paydo bo’ladi. Shuning uchun bu ta’sirni paydo bo’lishi uchun uzoq muddat
neyroleptiklar qabul qilish lozim.
4.
Faollashtiruvchi ta’siri
(dezingibirlovchi, antiautistik). Bu ta’sir
sekin paydo
bo’lib boradi va katatonikbelgilarni, autistik buzilishlarni kamayishi bilan
bog’liqdir.ruhan aktivlovchi ta’sir negativ simptomlar bor bemorlarda ayniqsa
namoyon bo’ladi. Ularda apatik-abulik simptomlar nisbtan kamayadi. Bemorlarni
initsiativligi oshadi, muloqotga kirishuvchanligi yaxshilanadi, psixoterapiya,
reabilitatsiyaga kirishuvchanligi oshadi. Aktivlovchi ta’sir davolashni birinchi
bosqichlarini o’zida bilina boshlaydi. Ayniqsa kuchli global antipsixotik ta’sirga ega
neyroleptiklar qo’llanilganda. Bu ta’sir akataziya va tasikineziya bilan birga keladi.
Hozirgi paytda dezingibirlovchi va antiaustik ta’siri birinchi o’rinda bo’lgan
nevroleptiklar gurihi paydo bo’ladi. Masalan, sulpirid, karpipramin, amisulpirid,
ritakserin, klokapramin. Ba’zi avtorlar antidefitsitlar ta’siri deb ham ko’rsatishadi.
Dezingibirlovchi neyroleptiklarni uzoq muddat qo’laganda dofamin retseptorlarini
sezuvchanligi oshib ketishi va psixotik simptomlarni qaytalanishimumkin. Hozirgi
paytda bunday ta’sirlardan xoli bo’lgan atipik neyroleptiklar (rosperidon,seranvel,
sertindol, olanzapin) paydo bo’ldi. Bunday neyroleptiklar antidefitsitar ta’sir bilan
birga sezilarli darajada psixozga qarshi ta’sirga xam ega.
5.
Depressogen ta’siri
. Neyroleptiklarni uzoq muddat qo’llaganda o’ziga xos
neyroleptik depressiya chaqirishi. Neyroleptikni turiga qarab depressiya depressiya
ham xar xil bo’ladi. Sedativ neyroleptiklar ta’siri da sust apatik depressiya kuyali
antipsixotik neyroleptiklar ta’sirida geperventil depressiya paydo bo’ladi.
6.
Neyrotrop ta’siri
. Bu ta’sir ekstrapiramid nerv sistemasida dofamini
blklanishi bilan bog’liq bo’lib, turli nevroligik buzilishlar bilan namoyon bo’ladi.
O’tkir paroksizmlardan to surunkali qaytmas o’zgarishlar ham kuzatilishi mumkin.
7.
Somatotrop ta’siri
. Neyroleptiklarni neyro-vegetativ va endokrin nojo’ya
ta’siri hisoblanib, qon bosimini tushishi kuzatiladi. Neyroleptiklarni tanlashda asosiy
e’tibor global antipsixotik va birlamchi sedativ ta’sirlarga qaratiladi.
Dostları ilə paylaş: