O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti a. N. Samadov, O. S. Jumanov

 
 
Internet veb-saytlari 
1.
Rambler-http ://www/rambler, ru/; 
2.
www.Google.ru 
3.
www.Referat.ru 
4.
www.UzReport.com 
5.
Yandex- http ://yandex/ru/; 
6.
Aport!- http ://www/aport.ru/; 
7.
@rus”- http ://atrus.ru./; 
8.
http://www.unece.org/sme/cjnfrm01.htm 
 

---

43 
II-BOB. DON VA DON MAHSULOTLARI 
2 . 1 . Yo rma la r, ula rning a s s o rtime nti va s ifa t 
k o ‗rs a tk ic hla ri
Yorma bug„doy, tariq, arpa, qora bug„doy, sholi, suli, makkajo„xori va 
ayrim dukkakli o„simliklar donidan tayyorlanadi. Boshoqli o„simliklar (dukkakli 
o„simliklar bundan mustasno) donining tuzilishi taxminan bir xil bo„lib, qobiqlar 
(mevali va urug„li), aleyron qatlam, unli yadro (endosperma) va murtak 
(zarodish) dan iborat. Suli, arpa, qora bug„doy, tariq va sholi donining sirti, 
mevali va urug„lik qobig„idan tashqari, po„st (rangli - gul qobiq) bilan 
qoplangan.
Yorma tur va xillarga, ulardan ayrimlari esa marka, nav va raqamlarga 
bo„linadi. yormaning turi u olingan don ekiniga qarab belgilanadi. Ularning 
xillari dondan yorma olishda qo„llaniladigan turli texnologik usullarga bog„liq. 
Xususan, bug„doy, yormasi - maishiy, poltavskiy yorma, Artek yorma; guruch 
yormasi - silliq guruch, yaltiroq guruch, oqshoq, arpa yormasi - perloviy va 
yachneviy xillarga bo„linadi va hokazo. Ma‟lum bir ekinning doni, masalan, 
guruch, bug„doy, makkajo„xori donlari ximiyaviy tarkibi va xossasi bilan bir-
biridan farq qilgan hollarda yorma tip va markalarga bo„linadi. yormalarning 
raqamlari dona (zarra) larining mayda-yirikligi va ularning bir xilliligini 
tavsiflaydi. Ishlab chiqarish jarayonida maydalangan, silliqlangan yorma 
raqamlarga bo„linadi. yormani mahsulot naviga bo„lishda yadrosining sifati, 
begona aralashmalarning oz-ko„pligi va boshqa sifat ko„rsatkichlari nazarda 
tutiladi.
Yormaning oziqlilik qimmati ulardagi oqsil, uglevod, yog„, mineral 
moddalar va vitaminlarning miqdoriga bog„liq. yorma tarkibida oqsil-8-12%; 
kraxmal - 65-78%, yog„ - 0,3-9%, mineral moddalar 2% gacha bo„ladi, 
shuningdek, ko„p miqdorda V
1
V
2
, RR, E singari vitaminlar ham mavjud. 
yormaning ko„pgina turi lazzatli, nisbatan yuqori kaloriyali bo„lib, yaxshi hazm 
bo„ladi.

---

44