O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti a. N. Samadov, O. S. Jumanov

Polimetilmetakrilat.
Bu plastmassa tiniqligi, ma‟lum darajada qattiqligi, 
chertganda larangsiz tovush chiqarishi va tutunsiz chirsillab yonishi bilan 
boshqalardan farq qiladi. Yuqori tiniqlikka ega bo„lganligi sababli xalq orasida 
organik shisha deb ataladi. Undan billurga o„xshash qandillar hamda non 
idishlari, jadvallar va yozuv stoli uchun «oynalar» ishlab chiqariladi. 
Polistirol.
Bu plastmassa stirol va butadiyenning qo„shma 
polimerizatsiyasi 
natijasida 
olinadi. 
Dunyoda 
ishlab 
chiqarilayolgan 
plastmassalar hajmining 13%ni tashkil qiladi. U tutab yonib, ip bo„lib 
cho„ziladi. 
Poliuretanlar.
Geksametilendlizotsian va butilenglikol qatronlarini 
polikondensatsiya qilib olinadi. 
Polivinilbutiral. 
Polivinil spirti va yog„ aldegidini polikondensatsiya 
qilib olinadi. Tosh tekkanda parchalanmaydigan avtomashina oynalarining 
o„rta qatlami uchun ishlatiladi. 
Polivinilxlorid. 
Bu dunyoda ishlab chiqarilayotgan plastmassalarning 
24%ini tashkil qiladi. Polivinilxlorid yarim tiniq bo„lib, tutab yonadi, 

---

386 
alangasining pastki qismi yashil rangda. 
Poyabzall
ar asosiy, birlamchi, xomashyolari bo„yicha charm, rezina va 
jundan bosib tayyorlangan poyabzallarga bolinadi. Charm poyabzallarga yuza 
qismi tabiiy va sun‟iy charmdan hamda to„qimachilik materiallari (gazlama, 
trikotaj, noto„qima materiallar)dan tayyorlangan poyabzallar kiradi. 
Proteinoplastlar. 
Bular oqsil (protein) moddalaridan olinib, tovar ishlab 
chiqarishda, asosan, galalit nomli turi ishlatiladi. U kazeindan (sut 
mahsulotlarining qoldiqlaridan) mochevina (karbamid) va dimetilanilin yoki 
difenilamin ta‟sirida olinadi 
Qalpoqlar
trikotajli bosh kiyim bo„lib, jins va yosh belgisiga ko„ra 
ayollar, erkaklar va bolalar qalpoqchalariga bo„linadi. Kattalar qalpoqchalari 
53-64, bolalarniki 46-52 razmerlarda chiqariladi. 
Qand
eng muhim oziq-ovqat mahsulotidir. U har kuni iste‟mol 
qilinishidan tashqari qandolatlik va novvoylikda, spirtli va spirtsiz ichimliklar 
ishlab chiqarishda keng qo„llaniladi. Qand yuqori kaloriyaga ega (100 g qand 
405 k. kal beradi), odam organizmida engil va to„la hazm bo„ladi.