O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti hisob va audit fakulteti

balans
va 
mos qiymat uslublari
(qiymat bahosiga nisbatan bu kapitallarni umumlashtirishdagi yangi qiymat 
uslubiga to’g’ri keladi). Bu uslublar turli natijalarga olib kelishi mumkin. 
Balans qiymati uslubi ishlatilganda Equity qiymati birlamchi 
umumlashtirishda bog’liq jamiyatga katta ta’sir ko’rsatayotgan jamiyat 
balansida ifodalangan qiymatga ko’ra, ya’ni xarid qilish qiymatiga ko’ra 
belgilanadi. Ayni paytda, to’liq umumlashtirishdagi kabi ishtirokning balans 
qiymati bog’liq jamiyatning o’z kapitalining tegishli qismi bilan tenglashadi. 
Ular o’rtasidagi farq yashirin zahiralar aniqlangandan va tegishli bandlarga 
qo’shilgandan so’ng umumlashtirilgan balansning alohida bandi sifatida 
ifodalanadi. 
Mos qiymat uslubi ishlatilganda birinchi yilda bog’liq jamiyatda ishtirok 
balans qiymati (xarid qiymati) bo’yicha emas, «ta’sir ko’rsatuvchi jamiyatning 
bog’liq jamiyatning o’z kapitali ulushiga mos» summada aks etadi. Bunda o’z 
kapitali deganda o’z balans kapitali emas, yangi qiymat uslubiga o’xshash 
tarzda kapitallarni umumlartirishda mol-mulk va majburiyatlar qayta 
baholangandan so’ng belgilanadigan miqdor tushuniladi. 
Keyingi davrlarda umumlashtirilgan hisobdorlikdagi Equity qiymati 
tegishli bog’liq jamiyatning o’z kapitali o’zgarishi miqdoriga qarab ko’payadi 
yoki kamyadi. o’z kapitalining bunday ko’payishi yoki kamayishi Bosh va 
sho’’ba korxonalari guruhining moliyaviy natijalari to’g’risidagi hisobotda 

---

40 
alohida band sifatida aks ettiriladi. Biz bu maqsadda qBog’liq
jamiyatlarda 
ishtirok etishdan moliyaviy natija» deb atalgan bandni ishlatishni tavsiya 
qilamiz. 
Birlashish uslubidan fondalanganda birinchi yilda quyidagi ma’lumotlarni 
ko’rsatish lozim: 
-chiqarilgan aktsiyalar turi va sonini har bir jamiyatning birlashtirish 
davomida ayirboshlangan ovoz beruvchi aktsiyalari soni bilan birga; 
-u yoki bu jamiyat tomonidan boshqarilgan mol-mulk va majburiyatlar 
summasini; 
-sotishdan tushgan mablag’ va boiqa daromadlar, noan’anaviy daromadlar 
va xarajatlar, shuningdek birlashishgacha har bir jamiyat tomnidan olingan 
yakuniy moliyaviy natija, agar bu summalar umumlashtirilgan natijaga kiritilgan 
bulsa. 
Agar umumlashtirilgan hisobotni tayyorlash hisobot sanasi bosh 
kompaniyaning hisobot sanasiga tug’ri kelmasa, ular ro’y bergan katta ishlar 
yoki voqealarni keyingi tuzatishlar sifatida aks ettirish lozim. 
Bundan tashqari, yuqorida aytilganlardan tashqari, umumlashtirilgan 
hisobotga izoh tariqasida hisobotni yaxshiroq tushunishga yordam beradigan 
boshqa izohlar ham kiritilishi mumkin. 

---

41