O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi


-rasm.Triangulyatsiya uslubi



Yüklə 6,42 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə68/310
tarix01.04.2022
ölçüsü6,42 Mb.
#84942
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   310
fayl 1622 20210825 (1)

6.6
-rasm.Triangulyatsiya uslubi
 
AC =
AB
sin β
3
∙ sin β
2
;          BC =
AB
sin β
3
∙ sin β
1
.                    (6.1)
 


61 
(BCD) uchburchakning  (CD) va( BD) tomonlari BC tomon bilan  ichki burchaklar 

4,
  β
5,
  β
6
)  qiymatlariga  asoslanib  topiladi.  Keyingi    uchburchaklarning  tomonlari 
ham shu tarzda aniqlanadi. Boshlang’ich uchburchakning bevosita o’lchanishi kerak 
bo’lgan tomoni juda uzun bo’lishi va joydagi sharoit uni o’lchashni qiyinlashtirishi 
mumkin.  Bunday  hollarda  uchburchakning  bu  tomoni  bevosita  o’lchanmasdan, 
boshqa  yordamchi  tomon  (6.6-rasm,a.b)ning  ma’lum  uzunligiga  qarab  hisoblab 
chiqariladi.  Shu  maqsadda  joyda  yordamchi  uchburchak    (aAb)va    (aBb)lar  
yasaladi.  Bular  bazis tarmoq  bo’ladi. Bazis tarmoq  (aAbB)  to’rtburchak hamda  
(AB)    va    (ab)  diagonallardan    iborat.  Bazis  tarmoqning  bazis  tomoni  (ab)  va 
burchaklari  (φ)  va  (ψ)  bevosita  o’lchanadi.  Bu  o’lchash  natijalariga  asoslanib 
triangulyatsiya  uchburchagining  bazis  tomoni  (AB)  hisoblab  chiqariladi.  Bazis 
tarmoqning  bevosita  o’lchangan  tomoni  (ab)ga    chiqish  tomoni  deyiladi.  Bazis 
(chiqish)  tomonning  haqiqiy  azimuti  (α)  va  biror 
uchining  geografik  koordinatalari  astronomik  kuzatish 
natijasida  aniqlaniladi.  Bazis  tomonning  geografik 
koordinatasi aniqlangan  uchiga  Laplas punkti  deyiladi. 
Bazis (chiqish) tomonning  haqiqiy azimuti va burchak 
qiymati 
ma’lum 
bo’lgach, 
triangulyatsiya 
uchburchaklari  boshqa  tomonlarning  haqiqiy  azimuti 
(direksion  burchagi)  hisoblab  chiqariladi.  Laplas 
punktining 
koordinatalari 
aniqlangach 
va 
triangulyatsiya 
uchburchaklari 
o’lchangach,  triangulyatsiya  uchburchaklari  uchlari  (punktlari)  ning  planli 
koordinatalari birin-ketin hisoblab chiqariladi.  
Triangulyatsiya  uchburchaklarining  ichki  burchaklari  va  bazis  tomonini 
o’lchagan  vaqtda  kichik  bo’lsa-da,  har  holda  tasodifiy  xato  ro’y  beradi.  Bu  xato 
o’lchash  natijalariga  ta’sir  etmasligi  uchun  uchburchaklar  qatoridan  birontasining 
koordinatalari astronomik uslubda aniqlanadi va  bazisi  (6.6-rasm MN) yoki chiqish 
tomoni  (cd)  joyda  bevosita  o’lchanadi.  So’ngra  bu  tomondan  yana  uchburchaklar 
qatori boshlanib ketadi. 

Yüklə 6,42 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   310




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə