O’zbеkiston Rеspublikasi Oliy va O`rta Maxsus Ta`lim Vazirligi

Me'yorga asoslangan baholash nisbiy baholash shakli bo‘lib, baholashdan so‘ng baholanuvchilarning ta'lim jarayonida qo‘lga kiritgan natijalarini o‘zaro taqqoslash orqali o‘lchashdan iborat.

Bu baholash shakli ham ikki bosqichdan iborat bo‘lib, birinchi bosqichda baholanuvchining erishgan natijalari aniqlanadi, ikkinchi bosqichda esa, bu natijalar o‘zaro taqqoslash orqali o‘lchanadi. Me'yoriy baholashda baho bir necha ko‘rsatkichlarga va ta'lim olish shart-sharoitiga ko‘ra o‘zgarishi mumkin bo‘ladi. Masalan, ta'lim beruvchi tomonidan hayrixoqlikning paydo bo‘lishi, ta'lim beruvchining o‘ta qat'iyligi sababli ham baho o‘zgarishi mumkin .

Ta'lim	O‘qituvchining	O‘qituvchining
^oluvchilar qat'iyligi sababli
		hayrixohligi sababli
soni	Ideal
	baho o‘zgarishi	baho o‘zgarishi

30
20
				Baho
1	2	3	4	5

Me'yorga asoslangan baholashning o‘zgarishi

Me'yorga asoslangan baholashning afzalliklari quyidagilardan iborat:

• 
  ta'lim beruvchi ortiqcha vaqt sarflamaydi;
  

• 
  turli shart-sharoitga oson moslashtirish mumkin;
  

• 
  baho bo‘yicha ko‘rsatkichlar umumiy tarzda olinadi;
  

• 
  muayyan baholanuvchilar guruhi ichida ularning o‘zlashtirish darajasiga qarab tabaqalashtirish imkonini beradi;
  

• 
  baholash natijasida guruh ichidan ma'lum sondagilarini ajratib olish imkonini beradi (masalan, kirish imtihonlari natijasida boshqalarga nisbatan eng yuqori ko‘rsatkich ko‘rsatgan 25 kishini ajratib olish
  

mumkin).
Me'yorga asoslangan baholashning kamchiliklari esa quyidagilardan

iborat:

• 
  bilimlarni ob'ektiv va haqqoniy baholashning pasayishiga imkoniyat yaratadi.
  

• 
  baholashda bilim bilan hulqni baholash aralashtirib yuboriladi;
  

• 
  ba'zan hulqni baholash bilimni baholashni belgilab qo‘yadi;
  

• 
  baholar ta'lim beruvchi tomonidan sub'ektiv belgilanishi mumkin;
  

• 
  talabaga nisbatan simpatiya ham bahoni yuqori qo‘yib yuborishga olib
  

keladi.

Baholash o‘tkazilish vaqtiga ko‘ra uch turga ajratiladi:

• 
  Boshlang’ich baholash;
  

• 
  Joriy, ya'ni shakllantiruvchi baholash;
  

• 
  Yakuniy, ya'ni umumlashtiruvchi baholash.
  

Boshlang`ich baholash ta'lim jarayoni boshida talabalarning dastlabki bilim, ko‘nikma va malakalarini aniqlash uchun o‘tkaziladi. Bunday baholash natijalari ta'lim jarayonining mazmuni, metodlari va shakllarini tanlash imkonini beradi.


Joriy (shakllantiruvchi) baholash muntazam ravishda o‘tkazib boriladi. U ta'lim jarayonidagi yutuq va kamchiliklarni, ta'lim jarayoni samarasini tezkor(operativ) aniqlab borish, o‘quv jarayonini muvofiqlashtirish va ta'lim beruvchi va talaba o‘rtasidagi qaytar aloqani ta'minlash imkonini beradi.