O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi

Jadvalning maydonlarini aniқlash.
- Имя поля (Maydon nomi) ustunining birinchi қatoriga birinchi maydonning nomini kiriting: ўқituvchi kodi
- Тип данных (Ma‘lumotlar turi) ustunining қatorida uni sichkoncha kўrsatgichi bilan turtganda ҳosil bўladigan pastki tomonga yўnalgan strelkachali tugmachani turtganda ochiladigan ruyxatdan ma‘lumotlarning Счетчик deb nomlangan turini tanlab olamiz. Обшие (Umumiy) deb nomlangan maydon kўrsatgichlarini dastur taklif қilgan kўrinishda қoldirganingiz ma‘қul.
- Xuddi shunday tartibda yuқorida kўrsatilgan jadvaldan foydalangan ҳolda uning barcha maydonlarini ma‘lumotlar bazasiga kiritamiz.
Ushbu konstruktor darchasining Описание (Tavsif) deb nomlangan ustuni қatorlariga ma‘lumot kiritish shart emas, chunki u joriy maydon ҳaқidagi қўshimcha ma‘lumotlarni kiritish uchun xizmat қiladi.
Barcha ma‘lumotlar kiritilgandan sung қўyidagi oyna shakllanadi

4-rasm. Konstruktordan foydalangan ҳolda tablitsa yaratish.
Ҳosil kilingan jadvalni saқlash.
- Файл menyusidan Сохранить (Saklansin) punktini tanlanadi;
- Сохранение deb nomlangan muloқot oynasida jadvalning nomini kiritiladi: ўқituvchilar
- Undan sўng OK tugmachasini bosiladi.
OK tugmachasi bosilganda ACCESS ma‘lumotlar bazasini boshқarish tizimi Sizga kalit maydonni (boshlanғich kalit maydonini) aniқlashni talab қilishi mumkin. Bu maydon dastur tomonidan avtomatik ravishda jadvalning ҳar bir yozuvini aniқ ifodalashga (aniқlashga) imkon beradi. Kўp jadvallardan iborat bўlgan ma‘lumotlar bazalari uchun bu katta aҳamiyatga ega bўladi. Agar ma‘lumot bazangiz ushbu topshiriқda yaratilayotganiga ўxshab bittagina jadvaldan iborat bўlsa, bu ish unchalik aҳamiyatga ega emas, shuning uchun ushbu ҳolda Неть (Yўk) tugmachasi turtiladi.
Jadvalning konstruktor rejimidagi darchasining pastki қismidagi Обшие (Umumiy) tugmachasi bosilganida kiritilgan maydonning bir қancha kўrsatgichlari ekranda namoyon bўladi. Ularning barchasini ўzgartirish mumkin. Lekin bizning maslaxatimizga rioya қilsangiz Размер поля (Maydon kattaligi) punktinigina ўzgartiring, boshқalarini esa ҳozircha ўzgartirishsiz koldiring (ularning nima vazifalar uchun xizmat қilishini keyinchalik kўrib chiқamiz). Masalan ACCESS ma‘lumotlar bazasini boshkarish tizimi matnli ma‘lumotlar uchun 50 simvolli kattalikni taklif қiladi. Lekin Familiya, Ismi, Otasining ismi va shu kabi maydonlar kattaligi 15 simvoldan katta bўlishi mumkin emas. Agarda ularning bundan kattasi uchrab қolsa, keyinchalik osonlik bilan ўzgartirish mumkin. Sonli maydon turlari uchun ACCESS dasturi Длинное целое (Uzun butun son) turini taklif kiladi. Lekin agarda Sizning sonli ma‘lumotlaringiz butun sonlar
(-32768 dan +32767 gacha) bўlsa Целое (Butun) imkoniyatini tanlash kerak, agar ular kasr sonlar bўlsa, u ҳolda С плаваюшей точкой (Suzuvchi nuktali sonlar – Kasr sonlar) imkoniyatini tanlash kerak bўladi. Kerakli imkoniyatni yoki kўrsatgichni tanlash uchun sichkoncha kўrsatgichini maydonga keltirgan ҳolda uni bir marta turtish kerak bўladi. Keyin esa ҳosil bўlgan pastga yўnalgan strelka shaklidagi ruyxatni ochish tugmachasini bosilsa, tegishli ruyxat ҳosil bўladi va siz undan kerakli imkoniyatni tanlab olishingiz mumkin. Bu ishlarni bajarish natijasida yaratayotgan jadvalingiz ixcham va oddiy ҳolatga keltiriladi, ma‘lumotlar bazasining ҳajmi esa ancha-muncha miқdorga kamayadi.
Jadvalda kiritilgan ma‘lumotlar ustida turli xil ishlar bajarish mumkin. Bularning ayrimlari bilan tanishamiz.
Jadvaldan biror ma‘lumotni қidirish kerak bўlsin, masalan Nodirov familiyali ўқituvchini қidirishni amalga oshiramiz.
Buning uchun
Kursor Фамилия maydonining birinchi қatoriga olib kelinadi;
· Правка (Tuzatish) menyusidan Найти (Topilsin) buyruғi tanlanadi;



5-rasm. Ma‘lumotlarni kidirib topish oynasi
· Ҳosil bўlgan mulokot darchasidagi Образец (Namuna) deb nomlangan қatorda Nodirov familiyasini kiritamiz;
· Просмотр (Kўrib chikish) nomli қatorda ВСЕ (Xammasi) degan sўz bўlishi kerak. Buning ma‘nosi jadvaldagi “Barcha yozuvlar bўyicha қidirilsin” degani bўladi;
· Совпадение (Mos kelishlik) қatoridagi ruyxatdan “С любой частью поля” (Maydonning istalgan қismi bilan) imkoniyatini tanlaymiz;
· Только в текушем поле (Faқat joriy maydonda) deb nomlangan қatorda belgi ўrnatiladi (unda “галочка” belgisi turishi kerak);
· Найти (Topilsin) tugmachasini turtamiz. Bu amal natijasida kursor ikkinchi yozuvga kelib, Nodirov familiyasini ajratib kўrsatadi;
· Найти далее (Yana topilsin) tugmachasi turtilsa, kursor yettinchi yozuvga ўtadi va yana Nodirov familiyasini ajratib kўrsatadi;
· Қidiruv rejimidan chiқish uchun Закрыть tugmachasini turtiladi.