O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

STATIK MASHQLAR 
Statik mashqlar
 
deb shunday mashqlar (alfozlar)ga aytiladiki, ularni 
bajarishda gimnast tanasiga ta‘sir etuvchi kuchlar momentlarining yig‗indisi 
nolga teng bo‗ladi. Bunda tezlik va tezlanish ham nolga tengdir.
Mashqlarni bajarishda, mushaklarni qisqarish hususiyatlari mavjud. 
Izotonik, izometrik
mushaklarni taranglashish turlariga bo‗linadi. 
Izotonik 
taranglashish hususiyatida mushaklar qisqaradi. 
Izometrik
 
(170-171- rasm) 
taranglashish hususiyatida, mushaklarni o‗zunligi o‗zgarmaydi. 
17
Musobaqalarda statik mashqlarni bajarishda gimnastdan sudyalar 
tananing yoki uning ayrim bo‗g‗inlarining statik holatini qayd etishlari uchun 
muayyan alfozda 2-3 sekund mobaynida turg‗un, harakatsiz tura olish talab 
etiladi. Mazkur shartni bajarmaslik musobaqa qoidalariga muvofiq bahoning 
pasayishiga sabab bo‗ladi.
Statik mashqlarni bajarish usullari qattiq jismlarning muvozanati 
shartlarini o‗rganuvchi statika qonunlariga asoslanadi. Gimnastikada osilishlar, 
qo‗llarga tiralib turishlar, turli alfozlar, muvozanatlar statik mashqlarga yaqin 
turadi, lekin ular bilan ayniy hisoblanmaydi. Bunda shunday mashqlar ham 
uchraydiki, ularni bajarish chog‗ida gimnastning tanasi turg‗un, noturg‗un, 
cheklangan turg‗un va befarqqa yaqin muvozanat holatida bo‗lishi mumkin. 
17
В.М. Баршай, В.Н. Курысь, И.Б. Павлов. 246-бет

---

212 
Turg„un muvozanat
holatida tana og‗irligining umumiy markazi (OUM) 
tayanch ostida joylashadi (osilishlar, qo‗llarga tiralib turishlar). Bu mashqlarning 
aksariyati muvozanatni saqlash uchun ko‗p kuch-g‗ayrat talab etmaydi, lekin 
og‗irlik kuchini yoki o‗z tanasining og‗irligini muvozanatga solish uchun 
mushaklar juda qattiq tortilishiga muhtoj bo‗ladi. Bunday mashqlarga ikki 
tomonga cho‗zilgan qo‗llarga tiralish (87-rasm), gorizontal osilishlar (88, 89-
rasmlar) misol bo‗ladi. Bu erda anatomiya, fiziologiya va psixologiya qonunlari 
mexanika qonunlariga o‗z hukmini o‗tkazadi. 
87-rasm 88-rasm 89-rasm