O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus

Masala – 4. Qaysi planetaning orbitasi aylanaga yaqin?

Masala – 5. Yupiter yo’ldoshi - Ganimedning quyidagi ma’lumotlari (qiymatlari)ga qarab Quyosh massasiga nisbatan massasini hisoblang. Ganimedning masofasi 1071000 km7,1410^-3 a.b., davri R=7,1 sutka=1,910^-2 yil

Masala – 6. Oyning quyidagi ma’lumotlari (qiymatlari) ga qarab (oyning o’rtacha masofasi 384000 km=2,5010^-3a.b., davri R=27,3 sutka=7,510^-2 yil) Quyosh massasiga nisbatan Yer massasini hisoblang.

Masala – 7. (Dagayev-147)Yerning yekvatorial radiusi 6378 km, kutb radiusi-6357 km bo’lsa, uning o’rtacha radiusi va siqilishini toping.

Masala – 8. (Dagayev-148) Veneraga uning quyi qo’shilishiga Quyoshdan o’rtacha masofada 0,7233 a.b. yo’naltirilgan radioimpuls yerga da qaytib keldi. Sayoraning radiolokasiya vaqtidagi geosentrik masofasini, kilometrlarda astronomic birlik uzunligini va Quyoshning o’rtacha gorizontal yekvatorial parallaksini hisoblang.

Masala – 9. (Dagayev-149) Marsning o’rtacha ro’baro turishi paytida unga yuborilgan radiosignal 522,6 sek.dan so’ng Yerga qaytib keladi. Yerning o’rtacha geliosentrik masofasini va Quyoshning unga mos gorizontal yekvatorial parallaksini toping. Marsninng siderik davri 1,881 yilga teng.

Masala – 10. (Dagayev-150) Oyning o’rtacha (384400 km), yeng yaqin (356410) va yeng katta (406740 km) geosentrik masofadagi gorizontal yekvatorial parallaksini toping.

Masala – 11. (Dagayev-152) Oyning 1975 yil radiolakasion usullar bilan o’lchangan yeng katta geosentrik masofalari quyidagicha yedi: 16-yanvarda - 406090 km, 28-yanvarda- 357640 km. Ketma-ket keluvchi sanalar orasidagi vaqt intervallarida Oy orbitasining katta yarim o’qi va yekssentrisitetining qiymatlarini toping.

Masala – 12. (Dagayev-153) Merkuriyning Yerga yeng yaqin joylashgan vaqtida, unga yo’naltirilgan radiosignal Yerga dan keyin qaytib keldi. Agar sayora orbitasining yeng katta yarim o’qi 0,387 a,b.ga teng bo’lsa, uning orbitasing geosentrik masofasi va yekssentrisitetini aniqlang.

Masala – 13. (Dagayev-157) Oyning gorizontal yekvatorial parallaksi 55’,1 bo’lganda, uning gardishining radiusi 15’0 ga teng bo’lsa, uning chiziqli radiusini Yer radiuslarida va kilometrlarda hisoblang.

Masala – 14. (Dagayev) Yerning yekvatorida, shimoliy tropikida ( ‘), shimoliy qutb aylanasida ( ‘) va shimoliy geografik qutbida olam qutbining balandligini va osmon yekvatoring haqiqiy gorizontga nisbatdan og’ishini aniqlang.

Masala – 15. (Dagayev) Misar ( - Katta Ayiq) yulduzing og’ish koordinatasi ‘ ga teng. Pulkovo ‘) va Dushanbe ‘) da bu yulduzning yuqori kulminasiyadagi balandligi va zenith masofasini aniqlang.

Masala – 16. (Dagayev) Og’ishlari mos ravishda ‘ va ‘ teng bo’lgan Aliot (Katta Ayiqda) va Antares ( CHayonda) yulduzlari Yevpatoriya ‘) va Murmansk ‘) da qanday yeng kichik zenit masofada va yeng katta balandlikda bo’ladi? Bu vaqtda har bir yulduzning azimuti va soat burchagini ko’rsating.

Masala – 17. (Dagayev) Kuzatish joyidan og’ishi ‘ bo’lgan yulduz janubing nuqtasidan yuqoriga ‘ ga ko’tarildi. Shu yulduzning shu joyning o’zida 180° teng azimutda zenith masofasini va balandligini toping.

Masala – 18. (Dagayev-170) Quyoshga nisbatan o’rtacha masofalarda bo’lgan Venera (0,723 a.b.), Yer (1,00 a.b.), Yupiter (5,20 a.b.) va Pluton (39,5 a.b.) sayoralarning aylanma va parabolic tezliklarini toping. Umumiy natijalarga ko’ra topilgan qonuniyatni tushuntiring. Sayoralarning Quyoshdan masofalari qavs ichida keltirilgan.

Masala – 19. (Dagayev-238) Obektivlarining diametrlari 37,5 sm va 1 m, focus masofalari mis ravishda 6 m va 8 m bo’lgan ikkita teleskopning yorug’lik kuchlarini, singish qobiliyatlarini, yeng katta, yeng kichik va farqlovchi kattalashtirishlarini aniqlang.

Masala – 20. (Dagayev-239) Okulyarlarining focus masofalari 40 mm va 10 mm, obektiv diametrlari 30 sm va 91 sm, yorug’lik kuchlari mos ravishda 1:5 va 1:19 bo’lgan ikkita teleskopning kattalashtirishlarini va ko’rish maydonlarining diametrlarini toping.

Masala –21. (Dagayev-240) Diametrlari 70 mm va 80 mm, focus masofalari mos ravishda 70,4 sm va 80 sm bo’lgan Meniskli Maksutov maktab teleskopining va maktab teleskop-refraktorining yorug’lik kuchlari, farqlovchi kattalashtirishlari nimaga teng?

Masala – 22. (Dagayev-241) Okulyarlarining focus masofalari 28 mm, 20 mm va 10 mm bo’lgan oldingi masaladagi teleskoplarning kattalashtirishlarini va ko’rish maydoni diametrlarini toping.

Masala –23. (Dagayev-261) Arktur Molboqar) yulduzing visual yoritilganligi Andromeda va Sunbula yulduzlariniki mos ravishda bo’lsa, Arktur yulduzi qolgan yulduzlarnikidan necha marta yorug’roq?

Masala – 24. (Dagayev-262) Ye Oqqush, Suv quyuvchi, Sirius ( Katta It) yulduzlarining visual yoritilganliklari mos ravishda va bo’lsa, Ye Oqqush, Suv quyuvchi yulduzlari Siriusdan necha marta xiraroqdir?

Masala – 25. (Dagayev-263) Agar Marsning visual yulduziy kattaligi chegarasida o’zgarib turushi ma’lum bo’lsa, uning yoritilganligi necha marta o’zgaradi?

Masala –26. (Dagayev-264) Yoritilganligi bo’yicha 10, 100 va 1000 marta farq qiluvchi yulduzlarning bir jinsli yulduziy kattaliklarining farqi topilsin.

Masala – 27. (Dagayev-265) Umumiy soni taqriban 26700 ta bo’lgan sakkizinchi ko’rinma yulduziy kattaliklarga yega bo’lgan barcha yulduzlar tarqatayotgan yorug’likni, nolinchi ko’rinma yulduziy kattaliklarga yega bo’lgan nechta yulduzlar bilan almashtirish mumkin?