O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus
Yüklə 39,9 Kb. Pdf görüntüsü
|
124 so‟zlar, so‟zda ifodalangan bilim, g‟oya va tushunchalarga tayangan holda bevosita idrokimiz doirasida bo‟lmagan narsalar yuzasidan chiqargan hukmlarimiz, mulohazalarimiz 4. Ko‟rgazmali-obrazli tafakkur nima? so‟zlar, so‟zda ifodalangan bilim, g‟oya va tushunchalarga tayangan holda bevosita idrokimiz doirasida bo‟lmagan narsalar yuzasidan chiqargan hukmlarimiz, mulohazalarimiz ko‟rgan-kechirgan narsalar va hodisalarning konkret obrazlari ko‟z oldimizda gavdalangan chog‟da ularning mohiyatini umumlashtirib, bilvosita aks ettirishi hayot mobaynida o‟qiganlarimiz, ma‟lum shart-sharoitlarda konkret dalillar va nazariy bilimlar asosida mushohada qilgan bilim va g‟oyalarimiz asosida yuritgan fikrlash jarayoni fikr, g‟oya, aniq yechim bo‟lmaganda, inson miyasining borliqdagi narsa va hodisalar mohiyatini aks ettirishi 5. Mantiqiy tafakkur nima? so‟zlar, so‟zda ifodalangan bilim, g‟oya va tushunchalarga tayangan holda bevosita idrokimiz doirasida bo‟lmagan narsalar yuzasidan chiqargan hukmlarimiz, mulohazalarimiz fikr, g‟oya, aniq yechim bo‟lmaganda, inson miyasining borliqdagi narsa va hodisalar mohiyatini aks ettirishi ko‟rgan-kechirgan narsalar va hodisalarning konkret obrazlari ko‟z oldimizda gavdalangan chog‟da ularning mohiyatini umumlashtirib, bilvosita aks ettirishi bevosita hayotda va harakatlarimiz mobaynida hosil bo‟lgan fikrlarimizga asoslanadigan tafakkurimiz 6. Reproduktiv tafakkur nima? fikr, g‟oya, aniq yechim bo‟lmaganda, inson miyasining borliqdagi narsa va hodisalar mohiyatini aks ettirishi shaxsga bir muammo yoki masala yuzasidan birdaniga bir nechta yechimlar paydo bo‟lishi ko‟rgan-bilgan narsamizni aynan qanday bo‟lsa, shundayligicha, o‟zgarishsiz qaytarish va shu asosda fikrlash masalaning yechimi faqat bitta bo‟lgandagi fikrlash 7. Produktiv tafakkur nima? masalaning yechimi faqat bitta bo‟lgandagi fikrlash fikrlash elementlariga yangilik, noyoblik, qaytarilmaslik qo‟shilgandagi tafakkur bevosita hayotda va harakatlarimiz mobaynida hosil bo‟lgan fikrlarimizga asoslanadigan tafakkurimiz shaxsga bir muammo yoki masala yuzasidan birdaniga bir nechta yechimlar paydo bo‟lishi 8. Konvergent fikrlash nima? masalaning yechimi faqat bitta bo‟lgandagi fikrlash u go‟yoki yo‟q joydan bor qilish, ya‟ni oddiygina, jo‟ngina narsalarga boshqacha, birovlarnikiga o‟xshamagan tarzda fikrlash 125 shaxsga bir muammo yoki masala yuzasidan birdaniga bir nechta yechimlar paydo bo‟lishi inson ongining bilish obyektlari hisoblanmish narsa va hodisalar o‟rtasida murakkab, har tomonlama aloqalarning bo‟lishini ta‟minlovchi umumlashgan hamda mavhumlashgan aks ettirish shaklidir 9. Divergent tafakkur nima? ko‟rgan-kechirgan narsalar va hodisalarning konkret obrazlari ko‟z oldimizda gavdalangan chog‟da ularning mohiyatini umumlashtirib, bilvosita aks ettirishi masalaning yechimi faqat bitta bo‟lgandagi fikrlash shaxsga bir muammo yoki masala yuzasidan birdaniga bir nechta yechimlar paydo bo‟lishi odamning real predmetlar xususiyatlarini o‟rganish, ko‟z bilan ko‟rib, bevosita his qilish paytidagi fikrlash jarayoni 10. Tafakkurning kreaktiv turi nima? odamning real predmetlar xususiyatlarini o‟rganish, ko‟z bilan ko‟rib, bevosita his qilish paytidagi fikrlash jarayoni u go‟yoki yo‟q joydan bor qilish, ya‟ni oddiygina, jo‟ngina narsalarga boshqacha, birovlarnikiga o‟xshamagan tarzda fikrlash masalaning yechimi faqat bitta bo‟lgandagi fikrlash ko‟rgan-kechirgan narsalar va hodisalarning konkret obrazlari ko‟z oldimizda gavdalangan chog‟da ularning mohiyatini umumlashtirib, bilvosita aks ettirishi 11. Sun‟iy intellekt nima? inson tafakkuriga o‟xshatib, uning ishlash tamoyillariga asoslanib yuritilgan va maxsus kompyuter dasturlari doirasida ko‟plab muammolarni hal qilishga qaratilgan intellekt ko‟rgan-kechirgan narsalar va hodisalarning konkret obrazlari ko‟z oldimizda gavdalangan chog‟da ularning mohiyatini umumlashtirib, bilvosita aks ettirishi so‟zlar, so‟zda ifodalangan bilim, g‟oya va tushunchalarga tayangan holda bevosita idrokimiz doirasida bo‟lmagan narsalar yuzasidan chiqargan hukmlarimiz, mulohazalarimiz inson ongining bilish obyektlari hisoblanmish narsa va hodisalar o‟rtasida murakkab, har tomonlama aloqalarning bo‟lishini ta‟minlovchi umumlashgan hamda mavhumlashgan aks ettirish shaklidir 12. K.Yung insonlarni fikrlashlariga ko‟ra necha toifaga bo‟lgan? 3 ta; intuitiv, kreativ va fikrlovchi 2 ta; intuitiv va fikrlovchi 3 ta; imajitiv, intuitiv va fikrlovchi 2 ta; intuitiv va imajitiv 13. Tafakkur qilish jarayonining mahsullari qaysi qatorda to‟g‟ri berilgan? tushuncha va hukm tushuncha va xulosa hukm va xulosa tushuncha, hukm va xulosa 126 14. Fikrlash jarayonini ta‟minlovchi operatsiyalar klassifikasiyasi berilgan javobni toping? analiz, sintez, mavhumlashtirish, taqqoslash, umumlashtirish analiz va sintez mavhumlashtirish va umumlashtirish analiz, sintez, mavhumlashtirish, umumlashtirish 15. Fikran narsa va hodisalarga taalluqli sifat va xususiyatlarni alohida qilib ajratish, tahlil qilish nima? sintez analiz mavhumlashtirish umumlashtirish 16. Analiz jarayonida ajratilgan qismlarni yana fikran birlashtirish, qo‟shish fanda nima deb yuritiladi? mavhumlashtirish umumlashtirish sintez analiz 17. Taqqoslash nima? fikran narsa va hodisalarga taalluqli sifat va xususiyatlarni alohida qilib ajratish, tahlil qilish predmetlar va ularga xos bo‟lgan xususiyatlarni fikran bir-biriga solishtirish, umumiy va farq qiluvchi jihatlarini topish umumiy va muhim sifatlariga ko‟ra predmetlarni guruhlashtirish analiz jarayonida ajratilgan qismlarni yana fikran birlashtirish, qo‟shish 18. Umumlashtirish nima? analiz jarayonida ajratilgan qismlarni yana fikran birlashtirish, qo‟shish umumiy va muhim sifatlariga ko‟ra predmetlarni guruhlashtirish predmetlar va ularga xos bo‟lgan xususiyatlarni fikran bir-biriga solishtirish, umumiy va farq qiluvchi jihatlarini topish fikran narsa va hodisalarga taalluqli sifat va xususiyatlarni alohida qilib ajratish, tahlil qilis 19. Mustaqil fikrlash ta‟rifi qaysi javobda berilgan? insonning tevarak atrofda ro‟y beradigan voqea-hodisalarga, avval, ichki nutqda, so‟ngra tashqi nutqda munosabat bildirish qobiliyati insonning tevarak atrofda ro‟y beradigan voqea-hodisalarga ichki nutqda munosabat bildirish qobiliyati insonning tevarak atrofda ro‟y beradigan voqea-hodisalarga tashqi nutqda munosabat bildirish qobiliyati o‟zining va “o‟zgalarning” fikrini tanqidiy baholovchi shaxsning tajribasi 20. Yüklə 39,9 Kb. Dostları ilə paylaş:
|