O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta

Tekis o'zgaruvchan harakatning tenglamasi. Yo'l grafigi
Endi tekis o'zgaruvchan harakatda t vaqt davomida bosib o'tilgan yo'lni hisoblaylik.
Har qanday o'zgaruvchan harakatda jismning o'tgan yo'lini quyidagi formula bo'yicha hisoblash mumkin:
(14)
Tekis o'zgaruvchan harakat uchun o'rtacha tezlikning (13) formuladagi ifodasidan foydalanib,
(15)
Shunday qilib, tekis o'zgaruvchan harakatda o'tilgan yo'lni hisoblash formulasi quyidagi ko'rinishga ega bo'ladi:
(16)
(16) formula tekis o 'zgaruvchan harakat tenglamasi deb ataladi. Tezlanish bu holda musbat yoki manfiy bo'lishi mumkin.
Masalalar yechishda ko'p ishlatiladigan yo'l formulasi ifodasini keltirib chiqaraylik.
(11) formuladan t ni topamiz:

va t ning bu qiymatini hamda υ_o._r ning (13) formuladagi ifodasini (14) formulaga keltirib qo'yamiz. U holda
(17)
ga ega bo'lamiz.
Shunday qilib, υ₀ boshlang'ich va υ oxirgi tezlik hamda a tezlanish ma'lum bo'lgan holda (17) formuladan bosib o'tilgan yo'lni hisoblab topish mumkin. Bu formuladan foydalanib jismning oxirgi tezligini ham aniqlash mumkin:
(18)
Agar jismning boshlang'ich tezligi υ₀=0 bo'lsa, u holda (16), (17) va (18) formulalardan mos ravishda
(19)
hosil bo'ladi.


Takrorlash uchun savollar
1.Tekis o'zgaruvchan harakat deb qanday harakatga aytiladi? Uning qanday turlarini bilasiz? Tezlanish deb nimaga aytiladi?
2.Boshlang'ich tezligi noldan farqli bo'lgan tekis o'zgaruvchan harakat tenglamalarini yozing. Bunday harakat uchun tezlik grafigini chizing.
3.Tekis tezlanuvchan harakatning tezlik grafigidan yo'l formulasini keltirib chiqaring.
Uyga vazifa: : Yo'l To'g'ri chiziqli o'zgaruvchan harakat. Tezlik va tezlanish grafiklari Tekis o'zgaruvchan harakatning tenglamasi. grafigi
mavzularini o`qib,o`rganib kelish.
FОYDALANILGAN ADABIYOT

1. 
   M. H. O’lmasоva. «Fizika» 1-kitоb Akademik litseylar uchun o’quv qo’llanma. Tоshkent. «O’qituvchi» 2004.