O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta
Shartnomaning matnini rasmiylashtirish tartibi
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
2.3. Shartnomaning matnini rasmiylashtirish tartibi Amaldagi qonun hujjatlariga muvofiq, agar shartnomaning barcha ahamiyatli shartlari bo‘yicha tomonlar bir to‘xtamga kelgan bo‘lsalar, shartnoma tuzilgan bo‘ladi. Shartnoma tuzilgan vaqt deb, kelishuvga belgilangan shakl berilgan vaqt hisoblanadi. Shartnomalar bir necha usulda tuziladi, ulardan asosiylari quyida keltirilib, tahlil etilgan. Ammo, ixtiyoriy holda, shartnoma tuzish usuli ishtirokchilar ixtiyorida qoladi hamda aniq bir shartnomaning xususiyati va ixtisosiga bog‘liqdir. Oldi-sotdi shartnomasi -tashqi savdo operatsiyalari ishtirokchilarining huquq va majburiyatlarini belgilaydigan asosiy tijorat hujjati bo‘lib, unda savdo ayirboshlashiga doir harakatlar majmui bayon etiladi. Shartnomaning amal qilish mexanizmi asosiga uning tarkibi, taraflarning o‘zaro majburiyatlari hajmi, to‘lov shartlari, yetkazib berishlarning bazis shartlari, sug‘urtalash shartlari, texnik shartlar, shartnoma pozitsiyalarini buzganlik uchun sanktsiyalar qo‘yilgan. Demak, tashqi savdo shartnomasining mexanizmi deb tashqi savdo bitimi tarkibiy unsurlarining majmui va ularning kontragentlar bilan kelishilgan yuridik meyorlarga muvofiq, hamkorligini hisoblash mumkin. Fuqarolik kodeksiga ko‘ra, shartnoma - bu ikki tomonlama yoki ko‘p tomonlama tuziladigan bitimdir. Doktorinada esa shartnoma deganda, tomonlarning o‘z huquqi va majburiyatlarini o‘rnatishi, o‘zgartirishi va tugatishi tushuniladi. Oldi- sotdi shartnomasida kamida 2 ta subyekt ishtirok etadi, aks holda, kelishuv 31 bo‘lmaydi. Xalqaro oldi-sotdi shartnomasi-bu shunday hujjatki, unda sotuvchi shartnomada ko‘rsatilgan tovarni ikkinchi tomonning mulkiga o‘tkazib berishi kerak. Ikkinchi tomon ham o‘z navbatida tovarni qabul qilib, uning pulini to‘lab berishi kerak. Shartnomalar quyidagicha rasmiylashtirilishi mumkin: • muddatli shartnoma - tovarni qatiy belgilangan muddatda yetkazib berilishini nazarda tutadi va muddat buzilgan taqdirda xaridor shartnomani bekor qilishga haqlidir; • uzoq muddatli shartnoma - 3-5 yil va undan ko‘proq muddatga tuziladi; • mahsus shartnoma - loyixalash, montaj ishlari, texnik xizmat ko‘rsatish, sinovlar o‘tkazishga va xokazolarga tuziladi; • chegarali shartnoma - keyin aniqlashtirilishi kerak bo‘lgan asosiy shartlarnigina o‘z ichiga oladi; • niyatlar shartnomasi - xaridorning tovarni qatiy majburiyatlarsiz xarid qilish niyatini belgilaydi. Bayon etish shakliga ko‘ra oldi - sotdi shartnomalari yozma shaklda tuzilishi kerak. Lekin xalqaro amaliyotda ko‘pincha bitimlar og‘zaki shaklda, telefon orqali, auksionlar, birjalarda tuziladi. Biroq keyin og‘zaki kelishuv albatta yozma shartnoma bilan tasdiqlanib, ikkala taraf tomonidan imzolanadi. Shu paytdan boshlab taraflarning majburiyatlari ham paydo bo‘ladi. Ko‘pincha xalqaro savdoda ikki tarafli shartnomalar uchraydi, shuning uchun uning tarkibi, tuzilishi, amal qilish jarayoniga zarur etibor berilishi kerak. Xalqaro oldi-sotdi shartnomalarining turli ko‘rinishlari mavjuddir: Birlamchi yetkazib berish shartnomasi- bir vaqtning o‘zidagi kelishuv bo‘lib, shartnomada ko‘rsatilgan tovar miqdorini, belgilangan muddatdagi sanada yetkazib berishdir. Tovarni yetkazib berish belgilangan muddat ichida bir yoki bir necha marotaba amalga oshiriladi. Belgilangan majburiyatlar bajarilishi bilan shartnoma bekor qilinadi. Birlamchi shartnomalar qisqa muddatli va uzoq muddatli yetkazib berishli shartnomalari bo‘lishi mumkin. Davriy yetkazib berishli shartnomalari- belgilangan miqdordagi tovarlar Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|