O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta

102- rasm.
Z
103- rasm.
Z+1

163

3 ^{ } 3 

_1H  _{2 H e  e}

• 
  v^_e.
  

(34.3)

^–-yemirilish uchun energetik shart quyidagicha yoziladi:
M(A,Z)>M(A,Z+1)+m_e, (34.4)
bunda M(A,Z) — ona yadroning, M(A,Z+1) —qiz yadroning massalari. Demak, ^–-yemirilish sodir bo‘lishi uchun ona yadroning massasi qiz yadro va elektron massalarining yig‘indisidan katta bo‘lishi zarurdir. ^–-yemirilishda ajralib chiqqan energiya esa
E_–= [M(A,Z)–M(A,Z+1)–m_e]c² (34.5)
ifodadan topiladi.
Yadrolarning radioaktivligi ulardagi neytron va protonlar sonining bir-biriga nisbatan muvofiqligi bilan bog‘liq bo‘lgan yadrolarda - yemirilish sodir bo‘ladi. Shu tufayli, bu yemirilishda nuklonlarning bir-biriga o‘zaro aylanishini ko‘rish mumkin. Agar yadroda neytronlar soni ortiqcha bo‘lsa, ^–- yemirilish kuzatiladi. Uning natijasida neytronlardan biri o‘zidan elektron chiqarib,
protonga aylanadi (104- rasm):

n  p  e^  v^_e.
(34.6)

(34.6) yemirilishdan so‘ng hosil bo‘lgan yadrodagi proton va neytronlar sonining o‘zaro muvofiqligi oz bo‘lsa-da, to‘g‘rilanadi. (34.6) yemirilishni yadroda elektron-pozitron juftlarining hosil bo‘lishi bilan tushuntirish mumkin. Bundagi pozitron neytron bilan birikib, protonni hosil qilsa, elektron esa erkin holatda ajralib chiqadi.
Yadrolarning o‘z-o‘zidan ^-zarralarni, ya’ni pozitronlarni chiqarish hodisasi ^-yemirilish deyiladi (105- rasm).U uchun siljish qoidasini quyidagicha yozish mumkin:
A ^{ } A

164