Internet saytlari
http://www.ziyonet.uz
O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O'RTA MAXSUSTA'LIM VAZIRLIGI
O'RTA MAXSUS PROFESSIONAL TA'LIMNING
50710101- Kimyoviy texnologiya (ishlab chiqarish turlari bo'yicha)
mutaxassisligi bo'yicha
TEXNOLOGIK JARAYONLARNI AVTOMATLASHTIRISH ASOSLARI
FANIDAN
O'QUV DASTURI Kvalifikatsiya(lar) nomi: Texnik-texnolog
O'quv rejadagi tartib raqami: 2.09
Ajratilgan soat: 72
Toshkent - 2023
Professional ta'limni rivojlantirish instituti tomonidan ISHLAB CHIQILDI VA TASDIQLASHGA TAQDIM ETILDI.
O'zbekiston Respublikasi Oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirligi huzuridagi Oliy va o'rta maxsus, kasb-hunar ta'limi yo'nalishlari bo'yicha o'quv-uslubiy birlashmalar faoliyatini Muvofiqlashtiruvchi kengashning 2023-yil 25-sentyabrdagi 5-son yig'ilishida ma'qullangan va Vazirlikning 2023-yil 29- sentyabrdagi 438- son buyrug'i bilan TASDIQLANDI VA JORIY ETILDI.
Tuzuvchilar:
B.K.Muminov
H.Mirxalikov
M.A.Mavlanova
L.A.Bayjumanova
Toshkent kimyo texnologiya instituti huzuridagi Angren texnologiya texnikumi O'TIBDO'
Toshkent kimyo texnologiya instituti huzuridagi Angren texnologiya texnikumi ICHTBDO'
Toshkent kimyo texnologiya instituti huzuridagi Angren texnologiya texnikumi o'qituvchisi
Toshkent kimyo texnologiya instituti huzuridagi Angren texnologiya texnikumi o'qituvchisi
Taqrizchilar:
Dastur nomi
|
Texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish asoslari
|
Ajratilgan soat
|
72
|
Mavzular soni
|
30
|
Dasturning maqsadi
|
Ta'lim maqsadi davr bilan, ijtimoiy hayot bilan uzviy bog'liq. Ijtimoiy hayotdagi tub burilishlar, fanning intensiv rivojlanishi, ta'lim modernizasiyasi, yangi didaktik imkoniyatlar, insonparvarlashtirish shubxasiz ta'limmaqsadini ham tubdan o'zgartirdi. Ta'lim maqsadining tubdan o'zgarishi ta'lim mazmunidao'z ifodasini topadi. Ushbu dastur avtomatika fanini faol, ijodiy o'rgatishga qaratilgan bo'lib, u farmasevtika ixtisosligini hisobga olgan holda tuzilgan. Dasturda avtomatikaning jahon miqyosidagi rivojlanish tarixini yoritish bilan bir qatorda mustaqil O'zbekiston Respublikasida tabiy va texnika fanlari, hamda sanoat taraqkiyotining hozirgi ahvolni aks ettirishga katta e'tibor berilgan
|
O'zlashtirish (o'qitish) natijalari
|
Talabalarning "Avtomatika" fanini o'zlashtirishlari uchun o'qitishning zamonaviy usullaridan foydalanish, yangi informasion (Scientific Work Place, Matlap, Mathcad, paketlar dasturi va h.k.) va pedagogik texnologiyalarni tatbiq qilish muhim ahamiyatga egadir. Fanni o'zlashtirishda darslik, o'quv va uslubiy qo'llanmalar, ma'ruzalar matni, texnologiyalar majmuasi, elektron materiallar, virtual stendlar va maketlardan foydalaniladi. Har bir ma'ruza va laboratoriya darslarida mavzuga mos pedagogik va axborot texnologiyalaridan foydalaniladi.
|
Bilimlar
|
avtomatik nazorat sistemalari va metrologiya asoslari
bosim nazorati
materiallarning miqdori va sarfi nazorati
suyuqlik satxi va qattiq materiallar nazorati
harorat nazorati
materiallarning tarkibi va sifat nazorati
ob'eklarni matematik modellashtirish.
|
Ko'nikmalar
|
avtomatik boshqaruv sistemasi va ularning tavsifi.
boshqaruv ob'ektlari va ularning xossalari, shartli belgilanishi.
avtomatlashtirish va yordamchi qurilmalarining tavsifi.
texnoogik jarayonlar boshqaruvi avtomatlashtirilgan sistemalarning sxemalari.
|
O'quv rejasiga muvofik o'zaro boqliq bo'lgan fanning nomi
|
-avtomatika va ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish asoslari
- texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish va modellashtirish
|
O'qitishning tashkiliy shakli
|
N -nazariy ta'lim;
A -amaliy ta'lim;
L -laboratoriya mashgulotlar;
|
Dasturga qo'yilgan talab
|
Majburiy
|
O'qitish tili
|
Guruhga ta'yinlangan dars tili asosida
|
№
|
Mavzular nomi
|
Mavzuning qisqacha mazmuni
|
Jami
|
O'qitishning tashkiliy qismi
|
Mustaqil
ta'lim
|
1
|
Avtomatikaning
asosiy
elementlari
|
Avtomatikaning asosiy tushunchalari. Kurs predmeti va vazifalari. Ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish. Kibernetika. Texnologik jarayonni boshqarishning avtomatlashtirilgan sistemasi (BAS)
|
2
|
N
|
1
|
2
|
Metrologiya elementlari va o'lchash texnik
|
Umumiy tushuncha. O'lchash usullari. O'lchash xatoligi va aniqlash guruhlari. O'lchash asboblariga qo'yiladigan asosiy talablar. Haroratni o'lchash va termo o'lchash asboblari. Bosimni, namlikni o'lchash. Siljish, kuch, tezlikni o'lchash. Bunkerdagi mahsulot sathi balandligini kuzatish va fotosezgichli ARSi. Texnologik oqimda mahsulot massasini o'lchash
|
2
|
A
|
1
|
3
|
Signal
kuchaytirgich
elementlar
|
Umumiy ma'lumot. Kuchaytirgich turlari: mexanik, gidravlik, pnevmatik, magnitli, elektron lampali va yarim o'tkazgichli. Ularning sxemalari, ish prinsiplari va asosiy xarakteristikalari. Ularning ishlash prinsiplar.
|
4
|
N
|
2
|
4
|
Ijrochi elementlar va rostlovchi organlar
|
Ijrochi elementlar. Ularning tuzilishi va ishlash prinsiplari. Elektrik va noelektrik (gidravlik, prevmatik va mexanik servodvigatellar) ijrochi elementlar.
|
2
|
N
|
1
|
5
|
Boshqarish
elementlari
|
Rele. Fotoelektron rele. Himoya apparatlari. Ikki holatli ARSni mantiqiy boshqarish sxemasi..
|
2
|
A
|
1
|
6
|
Avtomatlashtirish
ob'ektlarining
xususiyatlari
|
Umumiy ma'lumot. Avtomatlashtirish ob'ektlarining xususiyatlari. Umumiy ma'lumot. Ob'ektlarning energiya yoki modda amlash (akkumulyatorlik) xususiyati. Obyektning o'ziga tenglashish xususiyati. Ob'ektning o'tish vaqti va vaqt doimiysi. O'tish jarayonidagi kechikishlar.
|
4
|
N
|
2
|
7
|
Avtomatik rostlashning nazariy va texnik
|
Avtomatik rostlashusullari. Avtomatik rostlash
sistemasi (ARS).Ularning ta'rifi, asosiy
|
2
|
N
|
1
|
|
elementlari
|
tushunchalari va funksional sxemasi. Teskari bog'lanish tushunchasi.
|
|
|
|
8
|
ARS va uning elementlarini tadqiq qilish
|
ARS ni tadqiq qilish masalalari. Avtomatika elementlarini matematik ifodalash. ARS ni matematik ifodalash. ARSning ish tarzi. ARS- ning dinamik tavsiflari. Signal uzatish funksiyasi.
|
2
|
A
|
1
|
9
|
Dinamik zvenola rva ARS ning tuzilish sxemalari
|
ARS ning denamik bo'g'inlari. ARS ning tuzilish sxemalari va ekvivalent almashtirish usullari. Kuchaytiruvchi, integrallovchi, differensiallovchi, aperodik va kechiktiruvchi zvenolar, ularning tenglamalari, uzatish funksiyalari
|
4
|
N
|
2
|
10
|
Turg'unlik va ARS ning ish sifati
|
ARS dagi o'tish jarayonlari. O'tish jarayonlarining turlari. Turg'unlik turlari. Turg'unlik tushunchalari. Turg'unlikni aniqlash usullari: algebraik, Gauss-Gurvits, Mixaylov va Naykvist usullari. O'tish jarayonlarining sifat ko'rsatkichlari.
|
2
|
A
|
1
|
11
|
Rostlagichlar va ularning tulari
|
Rostlagichlar haqida tushuncha.Ularning turlari.Bevosita va bilvosita ishlovchi rostlagichlar.
|
2
|
A
|
1
|
12
|
Avtomatlashtirishnin g loyihalash elementlari va texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish
|
Umumiy ma'lumot.Loyihalash bosqichlari.Avtomatlashtirishning texnologik sxemasi. Funktsional sxemaning tuzilishi. Texnologik jarayonlarni boshqarish sistemalarining ierarxik tuzilishi.
|
2
|
N
|
1
|
13
|
Tipaviy texnologik
jarayonlarni
avtomatlashtirish
|
Umumiy ma'lumot.Tipaviy ob'ektlar.Sarfni rostlash ob'ektlarini va materiallarni uzluksiz dozalashni avtomatlashtirish.
|
2
|
A
|
1
|
14
|
Ishlabchiqarishjaray
onlariniavtomatlasht
irish
|
Ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish
|
2
|
A
|
1
|
15
|
Kimyosanoatiniavto
matlashtirish
|
Umumiy ma'lumot. Noorganik moddala rishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish.
|
2
|
A
|
1
|
16
|
Yarim o'tkazgichli diodlarni tadqiq qilish.
|
Yarim o'tkazgichli diodlar konstruksion tuzilishiga qarab nuqtaviy va yassi bo'ladilar.
|
4
|
N
|
2
|
17
|
Harorat datchiklarining ishlashini tadqiq qilish
|
Har xil texnologik jarayonlarni avtomatlashtirishda ularning ko'rsatkichlari haqida ma'lumot olish zarur hisoblanadi
|
4
|
N
|
2
|
18
|
Generatorning kuchlanish bo'yicha ishlashini tadqiq qilish
|
Generator-dvigatel (G-D) tizimini ishga tushirish uchun, oldin generator G niaylantiruvchiasinxrondvigate l AD ishga tushiriladi.
|
2
|
N
|
1
|
Generatorlarni ishlatish mobaynida ularni ruxsat etilganish rejimlarida uzluksiz ishlashi, qo'zg'atish tizimini, sovutish tizimi, moy ta'minoti, nazorat qurilmasi, himoyalari, avtomatikasining ishonchli ishlashi va elektro magnit halaqitlardan holi bo'lishi lozim.
Generatorning chastota bo'yicha
ishlashini tadqiq
qilish
Avtomatikaning releli elementlariga kirishidagi kattalik bir tekisda o'zgarganda chiqishidagi kattalik birdaniga o'zgaradigan holatga o'tish qobiliyatiga ega bo'lgan elektro magnit ulagich.
Relelarning sinflari, tuzilishi va ishlash negizini o'rganish.
2
Elektron rele modeli va avtomatikada qo'llanilishi
Hozirgi paytda avtomatik sistemalarda elekt ron relelar ko'plab qo'llanishga ega.
4
Induktiv datchik va Gerkonning avtomatikada qo'llanilishi
Kirish signalini bevosita o'zgartiradigan datchiklar, kirish x signalni bevosita chiqish y signaliga o'zgartiradi.
2
Vaqt relesi avtomatik qurilma uzellari orasida yoki bir qurilmadan ikkinchi qurilmaga ta'sirla ruzatishda zarur kechikish hosil qiladi.
Vaqt relesining tuzilishi va ishlash negizini o'rganish
2
Namlik datchiklarining klassifikatsiyasi va ish prinsiplari Ish prinsipi bo'yicha elektrik namlik dachiklari elektro fizikaviy va elektro parametrik turlariga bo'linadi.
Namlikni rostlash
2
Ishlab chiqarish jarayonida sathni roslash va reglament keltirilgan optimal qiymatda ushlab turish muhim ahamiyat kasb etadi.
Sathni rostlash
2
Gurvis mezoni
ta'rifi:Agar a0>0 bo'lib,Gurvisning hamma aniqlovchilari noldan kata bo'lsa, u holda sistema turg'unbo'ladi.
Turg'unlikni aniqlash
2
Jismlarning obyektlarning haroratini rostlash
Haroratni o'lchash.
va
2
Ishlab-chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish ning printsipial sxemalari
Ishlab Chiqarish jarayonlarini
avtomatlashtirish texnologik jarayonlarni ishlabchiqish.
2
Yoritish tarmoqlarini
avtomatik
boshqarish
Yoritishni boshqarish tizimlari kerakli joyda va kerakli vaqtda yorug'likni ta'minlashga xizmat qiladi.
Avtomatik
liniyalarda
differensasiyalash va
Liniyalarni loyihalash uchun eng zarur qyquyidagi omillarni hisobga olish lozim. 1. Ishchi pozitsiyalar soni 2. Parallel ishlov
|
konsentrasiyalash
usullari
|
berish patoklar soni 3. Seksiya - bo'limlar soni
|
|
|
|
Jami:
|
72
|
|
36
|
3. O'quvchilarning bilim va ko'nikmalarini baholash
O'quv dasturi davomida o'quvchilar tomonidan o'zlashtirilgan bilim va ko'nikmalar ichki nazorat bo'yicha amaldagi tartib asosida baholanadi.
Baholash usullari yozma, og'zaki, savol-javob, test, amaliy topshiriqlardan iborat bo'lib, ular o'quv elementini o'zlashtirish natijalarini aniqlashga imkon beradi. Nazorat savollari va topshiriqlar qo'yilgan maqsadga hamohang bo'lishi lozim.
4.Tavsiya etiladigan adabiyotlar ro'yxati:
1.Shavkat Mirziyoev "Milliy taraqqiyot yo'limizni qat'iyat bilan davom ettirib,yangi bosqichga ko'taramiz" Toshkent - "O'zbekiston"-2018.
2.Shavkat Mirziyoev "Xalqimizning roziligi bizning faoliyatimizga berilgan eng oliy baxodir" Toshkent - "O'zbekiston"-2018.
Shavkat Mirziyoev "Erkin va farovon, demokratik O'zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz"Toshkent - "O'zbekiston"-2016.
Shavkat Mirziyoev "Tanqidiy tahlil, qat'iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik - har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo'lishi kerak"Toshkent - "O'zbekiston"-2017.
Shavkat Mirziyoev "Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta'minlash - yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi"Toshkent - "O'zbekiston"-2017.
Shavkat Mirziyoev "Buyuk kelajagimizni mard va olijanob halqimiz bilan birga quramiz"Toshkent - "O'zbekiston"-2018.
Shavkat Mirziyoev "Niyati ulug' xalqning ishi ham ulug', hayoti yorug' va kelajagi farovon bo'ladi"Toshkent - "O'zbekiston"-2019.
A.Malikov. "Sanoatkonxonalariniavtomatlashtirishasoslari" Toshkent 2007.
M.L.Kaminskiy, V.M.Kaminskiy. "Asboblarvaavtomatlashtirishsistemalarinimontajqilish" Toshkent "Uzbekiston" 2002.
Enternet manbalari
https://peskiadmin.ru/uz/avtomatika-tehnologicheskih-processov-avtomatizaciya-processov.html
http://library.ziyonet.uz/uz/book/72642
Dostları ilə paylaş: |
