O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O'RTA MAXSUSTA'LIM VAZIRLIGI
O'RTA MAXSUS PROFESSIONAL TA'LIMNING
50710101- Kimyoviy texnologiya (ishlab chiqarish turlari bo'yicha)
mutaxassisligi bo'yicha
TEXNO-KIMYOVIY LABORANTI ISHI FANIDAN
O'QUV DASTURI Kvalifikatsiya(lar) nomi: Texnik-texnolog
O'quv rejadagi tartib raqami: 2.12
Ajratilgan soat: 100
Toshkent - 2023
Professional ta'limni rivojlantirish instituti tomonidan ISHLAB CHIQILDI VA TASDIQLASHGA TAQDIM ETILDI.
O'zbekiston Respublikasi Oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirligi huzuridagi Oliy va o'rta maxsus, kasb-hunar ta'limi yo'nalishlari bo'yicha o'quv-uslubiy birlashmalar faoliyatini Muvofiqlashtiruvchi kengashning 2023-yil 25-sentyabrdagi 5-son yig'ilishida ma'qullangan va Vazirlikning 2023-yil 29- sentyabrdagi 438- son buyrug'i bilan TASDIQLANDI VA JORIY ETILDI.
Tuzuvchilar:
B.K.Muminov
H.Mirxalikov
M.A.Mavlanova
L.A.Bayjumanova
Toshkent kimyo texnologiya instituti huzuridagi Angren texnologiya texnikumi O'TIBDO'
Toshkent kimyo texnologiya instituti huzuridagi Angren texnologiya texnikumi ICHTBDO'
Toshkent kimyo texnologiya instituti huzuridagi Angren texnologiya texnikumi o'qituvchisi
Toshkent kimyo texnologiya instituti huzuridagi Angren texnologiya texnikumi o'qituvchisi
Taqrizchilar:
Dastur nomi
|
Texno-kimyoviy laboranti ishI
|
Ajratilgan soat
|
100
|
Mavzular soni
|
12
|
Dasturning maqsadi
|
Texno-kimyoviy tahlil laboranti ishi fani kimyoviy ishlab chiqarish yo'nalishidagi umum kasbiy va maxsus fanlardannazariy bilimlar olish bilan birga «oziq-ovqat sanoati» uchun tayyorlanayotgan kichik mutaxassislarningamaliy bilimlariga ham ega bo'lishlariga yo'llanma beradi.
|
O'zlashtirish (o'qitish) natijalari
|
texno-kimyoviy nazorat uslublarini mustaqil bajarish, yog'li xom-ashyo, yordamchi mahsulotlar, tayyor va yarim tayyor mahsulotlarning sifatini aniqlash, kolloid sistemalarining diffuziya va osmos hodisalarini, koagulyatsiya, bo'kish, peptizatsiya kabi jarayonlarni amalda qo'llay olish
|
Bilimlar
|
kimyoviy ishlab chiqarish texnigiishlari texnikasi va kimyoviy moddalar .
texnigi ishlarida jixoz va apparatlar
texnologik parametrlarni aniqlashda fizik-kimyoviy usullari
tarozida tortish qoidalari
moddalar konsentratsiyasi.
organik moddalar ishlab chiqarish, texnologik sxemalar ishlab chiqarish.
noorganik moddalar ishlab chiqarish, texnologik sxemalarni o'rganish.
isituvchi qurilmalar va ularda ishni bajarish.
asosiy ishlab chiqarish jarayonlari texnologiyasini zamonaviy rivojlanishini va bugungi xolatini bilish.
korxonada texnik iqttisodiy ko'rsatgichlari
ishlab chiqarish jarayonida inovatsiyalar
ishlab chiqarish jarayonlarini optimal texnologik rejimini o'rganish
ish o'rnida asosiy texnologik apparatlari va uskunalari, o'txonalar, issiqlik almashgich, minoralar, reaktorlar, separatorlar, kondensator, ekstraktor, siklonlar, kristalizator va boshqalarning konstruksiyasi va ishlashini o'rganish
ish o'rnida ishlatilatiladigan xomashyo va materiallar, yarim maxsulot va yordamchi materiallar tavsifi, texnik sharoittini o'rganish
ish o'rnidagi apparatlarining ishlash pritsipi va tuzilishini o'rganish.
texnika xavfsizligi va mehnat muxofazasi
laboratoriyada ko'llaniladigan uskunalar va jixozlar
isituvchi qurilmalar va ularda ishni bajarish tartibi.
harorat, konsentratsiya va moddalar zichligini o'lchash asboblari
erituvchi va eritmalar. Turli konsentratsiyadagi moddalar eritmalarini tayyorlash.
metallarga nur yordamida teshiklar xosil qilish.
metall kotishmalarmarkirovkasi
metallarga elektroimpulsliishlov berish
|
Ko'nikmalar
|
qaynash va eruvchanlik temperaturasini aniqlash;
kimyo sanoatidagi chiqindilari taxlili;
organik va noorganik moddalar ishlab chiqarish xomashyosini tayyorlash, turli foydalaniladigan moslamalar, asboblar, dastgox va uskunalarni ishlatish;
filtrlash uchun materiallardan foydalanish;
oddiy bosimda xaydash;
qaynash va eruvchanlikning temperaturasini aniqlash;
texnologik parametrlarni aniqlashda fizik-kimyoviy taxlil usullarini o'rganish
moddalar konsentratsiyasini aniqlash;
chiqindi suvlarida ammiak miqdorini aniqlash;
chiqindi suvlarida nitrit miqdorini aniqlash;
texnologik parametrlarni aniqlashda fizik-kimyoviy taxlil usullarini o'rganish;
fotokolorimetrda ishlash;
refroktometr asbobida ishlash;
PH-metrda ishlash;
spektrofotometrda ishlash;
xramatograf asbobida ishlash;
gazoanalizatorda taxlil o'tkazish;
cho'kmani yuvish. (dekantatsiya, filtr ustida yuvish, tez uchuvchan suyuqliklarni filtrlash);
Fitrlash turlari va filtrlar.
moddaning agregat holati, kimyoviy termodinamika va termokimyo asoslari, eritmalar
koloid kimyo. Yuqori molekulyar birikmalar va ularning eritmalari haqidagi ma'lumot
texnologik parametrlarni aniqlashda fizik-kimyoviy usullari
metallarga elektro uchkunli ishlov berish;
metallarga elektro kontaktli ishlov berish;
metallarga mexanik-anodli ishlov berish;
|
O'quv rejasiga muvofiq o'zaro bog'liq bo'lgan fanning nomi
|
Organik kimyo», «Analitik kimyo», «Fizik va Koloid kimyo», yog' mahsulotlari ishlab chiqarish texno-kimyoviy nazorat bo'limlardan iborat. Shu tufayli bu fan o'quvchilarga oziq-ovqat sanoatida sodir bo'ladigan texnologik jarayonlarning fizik-kimyoviy mohiyatini chuqurroq ochib beradi.
|
O'qitishni tashkiliy shakli
|
N - Nazariy ta'lim;
A - Amaliy ta'lim;
NA - Nazariy va amaliy ta'lim birgalikda tashkil etiladi; MX - Maxsus xonada o'tkaziladigan mashg'ulot.
|
Dasturga qo'yilgan talab
|
Majburiy
|
O'qitish tili
|
Guruhda belgilangan o'qitish tili asosida
|
Baholash tartibi
|
Baholash bo'yicha amaldagi tartib asosida
|
O'quvchilarning bilim va ko'nikmalarini baholash
|
Yozma, og'zaki, savol-javob, test, amaliy topshiriq
|
1. O'quv dasturi mazmuni
lim
q
a
.02
'.5
Mavzuning qisqacha mazmuni
№
Mavzuning nomi
m
a
s
u
s
a
6
3
1
N
Texno-kimyoviy laboranti ishi fanining maqsad va vazifalari
Kimyo sanoati xom ashyosi mahsulotlarining texno-kimyoviy nazorat qilish. Texnik shartlar va standartlarga muvofiq unning sifatiga qo'yiladigan talablar.
1-bo'lim. Laboratoriyava uning jixozlari bilan tanishish
N/A
Texnika xavfsizligi va mehnat muxofazasi
Laboratoriya jihozlarining vaziflari va ishlatish tartibinianiqlash. Laboratoriya jihozlarining
to'plami, ularni o'rnatish va ishlatish. Kimyoviy reaktivlar va qurilmalar bilan ishlashda texnika xavfsizligiamalqilish. Shikastlanishning oldini olish chora-tadbirlari.
2
6
3
N/A
Laboratoriyada
qo'llaniladigan uskunalar va jixozlar
Texnik va analitik tarozilardan foydalanish. O'lchash tartibi va qoidalari. Abixo havonchalari. Qaynab turgan moddalarni maydalovchi agatli havonchalarda maydalash. Parrakli va valli (LZM va MUL-1) maydalovchi jihozlarni ishlatish. Donning
zararlanganligini aniqlash uchun POZ-1, POZ-3 apparatlari, elaklar to'plamini tayyorlash. Texnik va analitik tarozilarni boshqarish va ishlatish. Namuna olish. Namuna olishda ishlatiladigan
uskunalardan foydalanish.
8
3
4
N/A
Isituvchi qurilmalar va ularda ishni bajarish tartibi.
Elektr quritish shkafi SESh-3M, mufel pechi, elektr plitasi, suv va qum hammomi, sentrifugaqilish. Barcha turdagi qurilmalarni tayyorlash va ishlatish, ularni ishlatishda texnika xavfsizligiga amal qilsh.
6
3
4
N/A
Harorat, konsentratsiya va moddalar zichligini o'lchash asboblari
Termometrlar, areometrlar,
saharimetrlar, spirtometrlar.
Qandli, tuzli, ishqorli, kislotali
6
5
3
|
|
eritmalar, spirt. Ishni bajarishda ulardan foydalanish
|
|
|
|
|
2-bo'lim.Xom ashyo va maxsulotlarda texno-kimyoviy nazoratiga ta'sir etuvchi omillar.
|
6
|
Erituvchi va eritmalar. Turli konsentratsiyadagi moddalar eritmalarini tayyorlash.
|
Erituvchi va eritmalarolish. to'yingan eritmalar, suyuqliklarning, gazlarning eruvchanliginianiqlash. Aniq eritmalar tayyorlanishi. Fiksanaldan tayyorlangan eritmalar. Turli eritmalarni tayyorlashdagi hisoblar. Suvsiz eritmalar. Organik eritmalar yordamida eritmalar tayyorlash. Indikatorlar. Eritmalar tayyorlash
|
12
|
N/A
|
6
|
7
|
Filtrlash.Fitrlash turlari va filtrlar.
|
Filtrlash uchun materiallardan foydalanish. Filtrlash turlari: oddiy filtrlash, vakuum tagida filtrlash, filtrlash, isitish va sovutish jarayonidagi filtrlash. Cho'kmani yuvish. (dekantatsiya, filtr ustida yuvish, tez uchuvchan suyuqliklarni filtrlash). Sentrifugalash.
|
12
|
N/A
|
6
|
8
|
Distillyasiya. Distilyatorlar va Libix sovutgichlari
|
Oddiy bosimda haydash. Vakuum ostida haydash, suv bug'i bilan haydash. Fraksion haydash, sublimatsiya distilyatsiya (haydash).
|
12
|
N/A
|
6
|
9.
|
Termometrlar. Qaynash va eruvchanlik temperaturasini aniqlash.
|
Qaynash temperaturalarini aniqlash. Eruvchanlik temperaturasini aniqlash.
|
6
|
N/A
|
3
|
|
3-bo'lim Kimyo sanoati xom ashyosi va maxsulotlarning kimyoviy tarkibi. Fizik kalloid kimyo.
|
10
|
Moddaning agregat holati, kimyoviy termodinamika va termokimyo asoslari, eritmalar
|
Moddaning gaz holati. Moddaning suyuq holati. Suyuqliklardagi ichki bosim, spirt energiyasi va sirt taranglikni aniqlash. Suyuqliklarining qovushoqligi- ichki ishqalanish. Qovushoqlikni aniqlash. Kimyoviy texnologiya mahsulotlarning qovushoqligini aniqlash.
|
8
|
N/A
|
4
|
11
|
Koloid kimyo. Yuqori molekulyar birikmalar va ularning eritmalari haqidagi ma'lumot
|
Kolloid eritmalarning olinish usullari. Dispergatsiya va kondensatsiya qilish. Stabilizatorlarkolloideritmalarnito zalash.
|
6
|
N/A
|
3
|
|
4-bo'lim. Fizik kimyoviy tahlil usullari
|
12
|
Texnologik parametrlarni aniqlashda fizik-kimyoviy usullari
|
Fotokorimetrik usul. Refraktometrik tahlil qilish. Komplektsonometrik usul. B. Usulining indikatorlari. Kompleksonometrik usulni kimyo sanoatida qo'llash.
|
12
|
N/A
|
6
|
|
Jami:
|
|
100
|
|
50
|
O'quvchilarning bilim va ko'nikmalarini baholash
O'quv dasturi davomida o'quvchilar tomonidan o'zlashtirilgan bilim va ko'nikmalar ichki nazorat bo'yicha amaldagi tartib asosida baholanadi.
Baholash usullari yozma, og'zaki, savol-javob, test, amaliy topshiriqlardan iborat bo'lib, ular o'quv elementini o'zlashtirish natijalarini aniqlashga imkon beradi. Nazorat savollari va topshiriqlar qo'yilgan maqsadga hamohang bo'lishi lozim.
Tavsiya etiladigan adabiyotlar ro'yxati:
SHavkat Mirziyoev "Milliy taraqqiyot yo'limizni qat'iyat bilan davom ettirib,yangi bosqichga ko'taramiz" Toshkent - "0'zbekiston"-2018.
2.SHavkat Mirziyoev "Xalqimizning roziligi bizning faoliyatimizga berilgan eng oliy baxodir" Toshkent - "0'zbekiston"-2018.
SHavkat Mirziyoev "Erkin va farovon, demokratik O'zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz"Toshkent - "0'zbekiston"-2016.
SHavkat Mirziyoev "Tanqidiy tahlil, qat'iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik - har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo'lishi kerak"Toshkent - "0'zbekiston"-2017.
SHavkat Mirziyoev "Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta'minlash - yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi"Toshkent - "0'zbekiston"-2017.
SHavkat Mirziyoev "Buyuk kelajagimizni mard va olijanob halqimiz bilan birga quramiz"Toshkent - "0'zbekiston"-2018.
SHavkat Mirziyoev "Niyati ulug' xalqning ishi ham ulug', hayoti yorug' va kelajagi farovon bo'ladi"Toshkent - "0'zbekiston"-2019.
"Analitik kimyo" U.Xaydarov. Toshkent 2013
U. Xaydarov D DavronovAnalitik kimyo Toshkent 2013
M.MirkomilovaAnalitik kimyo Toshkent 2003
K.Axmerov, A.Jalilov, R.Sayfutdinov. Umumiy va anorganik kimyo. Toshkent, «Uzbekistan», 2003.
N.A.Parpiev, A.G.Muftaxov, X,.R.Raximov Anorganik kimyo Toshkent, «Uzbekistan»,
2003.
G.A.Irgasheva, T.S.Sirliboev,
Anorganikkimyodanlaboratoriyavamustaqilishmashgulotlari, Toshkent, 2001.
N.N.PavlovObshayaineorganicheskayaximiya Moskva, Drofa 2002.
M.T.G'ulomova, SH.Q.Norov, N.T.TurabovAnalitikkimyo. <>Toshkent-
2009
O.FayzullayevAnalitikkimyo. Toshkent <> 2006
Internet ma'lumotlari
http://staff.tiiame.uz/storage/users/105/books/0a0Sap3ItQ5NpPMZSgC51IqICxTREiwLzqkmcJNq.p
df
www.ziyouz.com.kutubxonasi
http://library.tdtuof.uz/storage/web/source/173ydTSS9z a3PMJJrd-Fyk8p9AsOYGEzK.pdf http://library.ziyonet.uz/ru/book/25011
Dostları ilə paylaş: |
