O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi samarqand qishloq xo’jalik instituti

001.004.012.BMI. 2013 y. 

 

---

 

71 

chirigan mevalarning turilishiga yo’l kuyilmasa, o’zok masofaga tashilganidan 

so’ng yetib kelgan joyda ayrim chirigan mevalar (ertapishar va pishib ketgan 

olmalar)ning bo’lishi turkumni brak qilish uchu nasos bulmaydi. Bunda standart 

talablarga muvofiq keladigan mevalar 100% deb qabul qilinadi, chirigan va 

pishmagan mevalar aloxida hisobga olinadi. Bunday mevalar sotishga qo’yilmaydi. 

Bevosita xuj xujaliklarning o’zida mevalar qabul kilinishining kengayishi sababli 

mahsulotning ishlab chiqarish joylaridagi sifat ko’rsatkichlari joriy etiladi. Keyingi 

yoyillarda savdo tarmogida sotiladigan meva-sabzavot mahsulotlariga talablarni 

belgilaydigan standartlar guruhi tasdiklangan. Sabzavotlarga standartlarda 

pestisidlar va nitratlar tarkibi cheklangan bo’ladi.        

         «Qabul qilish koidalari» bulimida mahsulotning ishlab chikaruvchidan 

tayyorlovchiga va tayoyrlovchidan chakana  savdoga yoki kayta ishlashga kelib 

tushganida takdim etilish va qabul kilinish tartibi belgilanadi. Qabul qilishning 

sifatga tugri baho berilishidagi katta ahamiyatga egaligini ta’kidlash lozim. Yuklar 

kelib tushadigan joylarda yaxshilab ko’zdan kechirilmasligi iste’molchiga yomon 

sifatli mahsulotning kelishiga sabab bo’ladi. Sifatga notugri baho berilishi va uning 

tovar kurinishining pasaytirilishi mahsulotni yetkazib bergan tashkilotning asossiz 

sarf-xarajatlar qilishiga olib kelishi mumkin. 

     Tanlab  nazorat qilish meva-sabzavot mahsulotlari sifatini baholashning asosiy 

usulidir. Bunda mahsulotning butun turkumi sifati xakida tasavvur beradigan va 

baholaydigan tanlab olish xajmlari kursatiladi. Meva-sabzavot mahsulotlariga 

barcha standartlar mahsulotlarning turkumlab qabul kilinishini nazarda tutadi. Bir 

tovar va bir xujalik-botanik navdagi, bir xil kadoklangan va markalangan, sifat 

xakidagi bir guvoxnoma bilan rasmiylashtirilgan, bir vaktda topshiriladigan - qabul 

qilinadigan mahsulotning xar qanday sifati turkum (partiya) deyiladi. 

Topshirish  -  qabul qilish koidalariga ko’ra mahsulotning xar bir turkumi 

sifatini tanlab olingan o’rtacha namunani baholash asosida aniklanadi deb 

belgilangan. «Sifatni belgilash uslublari» bulimida kuyidagilar ochib berilgan:   

 

Bajardi 

Rahbar 

Yusupov A 

Mustafaev R