69
5.STANDARTLASHTIRISH.
Standartlar tovarni u yoki boshka tovar naviga kiritish uchun asos bo’ladigan
asosiy belgilarni nazarda tutadi: ular eng kam yoki eng katta miqdorlar,
zararkunanda va kasalliklardan mexanik shikastlanishning yo’l qo’yiladigan foizi,
yetilish darajasi, kartoshka, mevalar va sabzavotlarning shakli va rangi, boshka
navlar aralashmasining foizi (pomologik va botanik bir xillik), boshka aralashma
va tuprokning mavjudligi kabilardir.
Meva-sabzavot mahsulotlarining ayrim turlari uchun ichki baholash
ko’rsatkichi, ya’ni ichki (yashirin) kassalikning aniklanishi, yetilishi darajasining
belgilanishi (shunga tegishlicha, ovkatga yaroqlilikni)ni ham nazarda tutadi.
Yetilishning turtta darajasi aniklanadi: yigib-terib qo’yiladigan, iste’mol
qilinadigan (yoyiga yaroqlilik), texnik (qayta ishlashlash) va biologik (fiziologik).
Yigib-terib kuyilish uchun yetilgan mevalar va sabzavotlar to’liq
shakllangan, yigib olinganidan keyin yana yetiladigan va iste’mol uchun yetilgan
bo’lishi kerak. Urug’ mevalilar (olma, nok, bexi), shaftoli, urik, kovun, pomidorlar
(dumbul vakti) ko’zgi va kishki navlari olib qo’yiladigan yetilish darajasida yigib
olinadi.
Iste’mol uchun yetilgan mevalar va sabzavotlar tashki kurinishi, ta’mi va
etinning konsistensiyasiga ko’ra eng yuqori sifatga ega bo’ladi. Gilos, olma, olxuri,
tarvo’zlar iste’mol uchun yetila boshlagan vaktida yigib olinadi, ular to’liq
pishmasdan o’ziladi.
Sanoatda kayta ishlash uchun muljallangan meva va sabzavotlar uchun
standartlarga ko’ra texnik jixatdan yetilish belgilanganki, unda mahsulot kayta
ishlash texnologiyasi talablariga muvofiq bo’ladi. Standartlarga ko’ra xom va utib
ketgan meva-sabzavotlar toza xolida iste’mol qilish va sanoatda kayta ishlash
uchun yo’l qo’yilmaydi. O’zilganidan so’ng ushbu navdagi mevalarga xos bo’lgan
tashki kurinishiga, konsistensiya va ta’miga ega bula olmaydigan mevalar xom
hisoblanadi. Iste’mol uchun yetilganlik belgilarini yukotgan mevalar utib ketgan
Bajardi
Rahbar
Yusupov A
Mustafaev R
Dostları ilə paylaş: 
