O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi tibbiy ta’limni rivojlantirish markazi toshkent pediatriya tibbiyot instituti
Yüklə 240,95 Kb. Pdf görüntüsü
|
9 Kichik hurujlar ham status shaklida bo’lishi mumkin. Paroksizmal qaltiroqqa psixomotor va psixosensor hurujlar ham kiradi. Ular ososan lokalizatsiya epilpeptiyagen o’choqda aniqlanadi. Odatda psixomotor huruji xotiraning qorong’lashishi va keynchalik amneziyaga olib kelish xususiyatiga ega. Hulqning buzilish hech bir maqsadsiz harakatlanish stereotip xatti-harakat, masalan, kiyimlarni taxlab qo’yish, qo’lni artish, atrofdagi jihozlarini maqsadsiz tartibga keltirish. Boshqa hollarda bolalar chapak chaladi, turli so’zlar aytadi, maqsadsiz kuladi, qaergadir borishni, yugurishni istaydi. Hurujning davomiyligi 1-3 minut. Psixomotorli hurujda bemor gavdasini vertikal holatda aylantiradi. Vaqtincha chaynaladi, so’lak chiqishi, tamshanish, yutinish yuz beradi. Tashqaridan qaraganda, bemor ovqatning ta’mini tatib ko’rgandek ko’rinadi. Huruj hotiraning qorong’ilashishi ko’rinishida bo’ladi. Psixomotor huruji bolalarda tez-tez uchrab turadi. Psixosensor huruj esa bolalarda kattalarga qaraganda kam uchraydi. Psixosensor paroksizm klinik ko’rinishiga aura, epigastral, kardinal va vistseral xususiyatlarda ruhiy kechinmalar kiradi. Shuningdek, ba’zan bolalarda uchraydigan dientsefal epilepsiyani eslatib o’tmoq lozim. Dientsefal epileptik huruj vositalari avvalo turli hayajonlanish, yurak va nafas yo’llarining ritmi buzilishi, termoregulyatsiya, gipergidrozom, poliuriya va boshqalarning buzilishidan paydo bo’ladi. Huruj harakatdagi hayajonlaning majburiy qilish, yig’lash hamroxligida bulish mumkin. Bunday paytida xotira chukur buzilmaydi yoki umuman buzilmaydi. Epilepsiya bilan og’rigan bemorlarda aytib o’tilgan paroksizmal hayajonlanish bilan bir qatorda ruhiy ekvivalentlar ham kuzatilish mumkin. Bu turli jihatdan ruhiyatning hayajonga tushishi natijasida hurujlar o’rtalig’ida yuz beradi. Huruj ekvivalenti, deb shunga aytadilarki, u o’zining kutilmaganda tezligi, epizodikligi jihatidan qattiqroq hurujni eslatadi, ba’zan uni almashtirilgandek bo’ladi. Yosh bolalarda ular kattalarga qaraganda kam uchraydi. Psixik ekvivalentlarga disforiya, xotiraning ......holatni keradi. Disforiya-xotiraning epileptik hayajonlanishi, u bir necha soatdan bir necha kungacha davom etadi. Bemor qo’pol, jirkanch, hayajonli, havotirli, kamdan -kam xafaqon , ipoxondrik shikoyatli va o’z joyiga qasd qilishga urinish holatlari kam bo’lsa, ham uchraydi. Gohida kayfiyati yuqori bo’lgan holda uchraydi. Ba’zida epilepsiya qo’rqish holatida xush o’zgargan tusda bo’ladi (o’jarlik qilish, surbetlik, qahrlilik, odatdan tashqari harakatlanish, uyatsizlik). Epilepsiya bilan kasallangan bemorlarda xotiraning xiralanishi holati turlicha bo’ladi. Bolalarga va o’smirlarda xotiraning xiralashishi uyquda yurish va fug holatida tez-tez uchraydi. Somnambulizmda (uyquda yurish) bemor tunda turadi va uyg’onmasdan xonada yuradi, ba’zan xonadan chiqadi. Bir necha minutdan keyin bemor qaytib o’z o’ringa yotadi. Bemor o’zining holati harakatlarini boshqalardan eshitib bilib oladi. Epileptik fug jarayonida bolalar birdaniga uydan chiqib ketadilar va tentirab yuradilar. Tartibga solingan xiralashish holatida-transda bemorlar murakkab harakatlarni bajaradilar, tashqaridan qaraganda tartibli ko’rinadi, zarur bo’lmagan tomonga ketish, biron erga, ba’zan uzoq sayohatga jo’nab qaytish. Bemorlar ba’zi darajada atrofga qarab, qaerdanligini belgilab oladi, shuning uchun ular atrofdagilarning diqqatini tortmaydilar. Xotira xiralashishi holatining boshqa va klinik ko’rinishda ruhiy hayajonlanish egallaydi. 10
Gallyutsinatsiya xususiyatlari: o’t, qo’rqish, birovga tashlanish, qo’rqinichli ko’rinishda bo’ladi. Bemorlar ba’zida favqulodda havfli ko’rinishda bo’lishi mumkin, gohida epilepsiya bilan kasallangan bemorlar xuddi shunday holatida eng og’ir jinoyatlarni sodir qiladilar. O’ldirish, yirtish va boshqa harakatlarga ingtiladilar. Bemorlar duch kelgan narsalar bilan himoyalanadilar, eshiklarni to’sadilar, stul bilan siltanadilar, derazaga chiqib oladilar. O’z joniga qasd qilishga harakat qilish hollari uchraydi. Ruhiy kechinmalarda vaqtida xususiyatlidir. Paroksizmal, shuningdek, qisqa va o’tib ketadigan ruhiy holatda epilepsiya barcha ruhiy kechikmalarni chiqarib tashlamaydi. Bu kasallik ko’pincha hollarda ruhiy buzilishni rivojlanitiradi. Bu epilepsiya progredient kasallanish sifatida o’rganishga asos bo’ladi. Epileptik jarayon dastlab xarakter yadrosiga tegmasligi mumkin, ruhiy holatlarini o’zgartiradi, qayg’urish va intilish reaktsiya va xulq-atvorning o’zgarishida sekinlik va boshqalar. Bemorlar asta-sekin harakatlanish qobiliyatini yo’qotadi, yuqoriga ko’tarilishda qiynaladi, oshirib gapirishga moyillik paydo bo’ladi, maydachi, pedantlik xususiyatga ega bo’ladi. Hayajonlanish oqibatida muloqatda egoizm, o’zining haq ekanligiga ishonch hosil qilish, yuqori taassurat va hayajonlanish, o’ch olish hamda shijoatlanish o’zining sog’ligi uchun ko’proq qayg’urish va umuman shaxsiy farovonlikni o’ylashi. Ko’pgina bemorlar kasallikning keyingi bosqichlarida o’zlarining yaqin qarindosh urug’larining vafotiga ajablanarli darajada unga qayg’urmaydilar. Bemorlar bunday paytda o’zlarining sog’ligiga diqqat bilan qarasalar ham. Bemorlik jarayonida payda bo’lgan alomatlar asta-sekinlik bilan avvalgi ruhiy kechinmalarni siqib chiqara boshlaydi. Bemorlar xarakteriga qarama -qarshilik xos, shu zahoti hisoblashish va g’azabga kelib, qo’pollik qilish hamda foydalanish. Epilepsiya bilan kasallangan bemorlar mayda-chuydaga katta e’tibor beradi. Bemorlar ko’pincha yovuz xotirali, shu bilan birga ozodalikni yaxshi ko’radilar, o’z jihozlariga o’rganib qolgan bo’ladilar. Ko’pincha, ular mehnatsevar bo’lishadi, ko’p vaqlarini bironta murakkab bo’lmagan ishga sarflaydilar, hamma narsaning mayda-chuydasigacha e’tibor berishadi. Ayniqsa, epilepsiya vaqtida o’y-fikrlashdagi buzilishlar xususiyatlidir. Bemorning o’y-fikrlashdagi sekinlashadi, tor doirada bo’ladi. Epilepsiya bilan og’rigan bemor ko’p so’zlaydi, kerak bo’lmagan so’zlarni gapiradi, mayda-chuydaga to’xtaladi. Fikrlash tor doirada bo’lib, yangi fikrga o’tishi qiyin kechadi. Epileptiklarining nutq darajasi sekin, bir xil ba’zida tiniq, erkalovchi tusda bo’ladi. Bemor vrach bilan uzoq vaqt axamiyatsiz hodisalar to’g’risida suhbatlashadi, o’z fikr mulohazasini keyinchalik ifodalay olmaydi. Uy-fikri bo’yicha suhbat boshlasa, boshqa tomonga o’y-fikrini o’zgartirish qiyinroq bo’ladi. Affekt kumulyatsiyasiga moyillik seziladi. Bemorlik davrida ko’rib o’tilgan xususiyatlar kuchayadi, unga xotiraning ojizlanish qo’shiladi. U xotira yomonlashganligi, intellektual qobiliyatlilik kamayishda ifodalanadi. Logik fikrlash qobiliyati kamayadi, fikrlash konkretlanadi. Professional tajriba va qiziqish kamayadi. Epilepsiya bilan og’rigan bolalarda hamisha ham aytib o’tilgan xususiyati, individual o’zgarishlar bo’lavermaydi. Bunday bolalarga 3-4 yoshda ko’prok yuqori motorik xususiyatlidir. Bolalarning ota-onasi so’ziga qaraganda “bir minut ham bir Yüklə 240,95 Kb. Dostları ilə paylaş:
|