O‘zbekiston respublikasi

partiyalarini tuzdilar. Bu partiya ikki oygina umr ko’rdi. 1918 yilning iyul 
oyida Moskvada eserlar partiyasi tugatilib, uning a'zolari sovet hukumati 
va tashkilotlaridan quvildi. Shundan so’ng «yosh buxoroliklar»ning eser 

---

174 
partiyasi ham tugatildi. Uning a'zolari kompartiya safiga kirdilar. 
Buxoroda 
sovetlar 
hokimiyati 
o’rnatilgunga 
qadar 
«yosh 
buxoroliklar»ning ikki guruhi, ikki partiyasi (kommunistik va inqilobiy 
yosh buxoroliklar) faoliyat yuritdi. Bu ikki partiya o’rtasidagi qarama-
qarshilik Turkkomissiya va shaxsan Lenin yordamida vaqtincha barham 
etildi va Buxoro amirini taxtdan ag’darishdan iborat yagona maqsadga 
bo’ysundirildi. Ammo «yosh buxoroliklar» hokimiyatni egallashgach ikki 
guruh o’rtasidagi vaqtinchalik birlashuv barham topdi va ular o’rtasida 
nosog`lom, ikki bir-biriga dushman bo’lgan kurash harakati kuchaydi. 
Aslida esa har ikkala guruhning ham o’z oldiga qo’ygan maqsadi o’zi bir 
edi. U ham bo’lsa, Buxoroda amirning cheklanmagan monarxiya tuzumini 
ag’darib tashlash va sovet hokimiyatini o’rnatishdan iborat bo’lgan.
Har ikkala guruh ham mahalliy muhit, sharoit va xalqning ongi 
shuuri va qiziqishlariga mutlaqo begona bo’lgan kommunistik firqasiga 
Abduvohid Burxonov rahbarlik qildi. Bu firqaga Rossiya har jihatdan 
yordam berib turdi. 1919 yil noyabrda Moskvadagi Sharq xalqlarining 
kommunistik tashkilotlari Markaziy Byurosi qoshida Buxoro bo’limi 
tashkil etildi. Moskvada maxsus «tajriba» orttirgan Mirza Muhitdin 
Mansurov, Salim Muqimov, Musa Aminov va boshqa kommunistlar BKP 
Markaziy qo’mitasiga yordam berish uchun yuborildi. Bundan tashqari 
Buxoro Kompartiyasi Rossiya, Turkiston va Yangi Buxoro kommunistik 
firqa tashkilotlari yordamida mustahkamlandi. Uning «Tong» jurnali va 
«Qutulish» gazetasi Toshkentdan bosilib ko’p nusxada Buxoroga tarqatilib 
turildi. 
Buxoro kommunistik firqasining Toshkentdan birinchi (1918 yil 
noyabr), ikkinchi (1919 yil iyun), uchinchi (1919 yil dekabr), Chorjo’yda 
to’rtinchi (1920 yil avgust) qurultoylari bo’lib o’tdi. Bu qurultoylarda