ÖZÜ VƏ ustadi haqda məlumat

120

 

 

120

 

iran aşıqlarının dastanları    

 

 

 

ABBAS TUFARQANLI VƏ  GÜLGƏZ PƏRİ 

URUMİYƏ VARYANTI 

SÖYLÜYƏNİ AŞIQ HEDAYƏT MEHRİ 

Mən  sizə  danışacam  tufarqan  şəhrindən.  Tufarqanda  iki 

qardaş varı dibirinin adı saleh sovdayar və birinin adı Zərif 

tacir  başı.  Bu  iki  qardaşın  malı-  dövlətinin  sayı  hesabı 

bilinməziydi.  Bu  iki  qardaşı  bütüt  varlı-karlı  tacirlər 

tanıyardılar.  Çox  bilən  və  çox  gəzib-dolanan  tacirlər 

olublar. Amma buların heçbirinin evladı yoxudu. Yaşlarıda 

yarıdan bir neçə qarış keçmişdi. Bir gün saleh sevdayar çox 

narahat-nigəran . və məlul-müşgül durub-dayanmışdi bunu 

qardaşı görüb  çox narahat  oldu.  Dedi qardaş nə olub nelə 

məlul  müşgüloturubsan?  Saleh  sevdayar  dedi  qardaş 

ömrümüzün  çoxu  gedib  azı  qalıb  bizim  gələcəyimiz  nə 

olacax?  Axı  bizim  bir  evladımız  yoxduku  öləndə 

qəbrimizin  üstündə  bir  şəm  yandırsın  və  ya  bu  malo-

dövlətə  sahab  çıxsın  .  bundan  artıx  bir  dərd  olarmı? 

Qardaşı  dedi:  saleh  mən  heçdə  naumid  deyiləm  . 

obaşımızın  üstündəki  yaradan  nə  istəsə  edər  .  gələsən  bir 

neçə  allah  bəndəsinin  dadina  çatax  .  olmuyana  puldan-

paradan  verək  mədirƏsədən-məktəbdən  salax  bir  neçə 

xəstəxanalar  saldırax  bəlkə  o  yaradanın  nəzərini  qazanax 

mən  fikelirəm  biz  bu  işləri  görsək  allahtala  bizi  naümid 

qaytarmaz.  Onun  qapısı  həmişə  və  hamının  üzünə 

açıxdı.bu  qardaşlar  elədə  elədilər  və  bir  neçə  il  bunun 

üstündən  keçmişdi  ki  birgün  saleh  sevdagərin  qapısını  bir 

şəxs  çaldı.  Saleh  nökərə  dedi:  get  gör  kimdi  qapıni  çalır. 

Gəldi  qapını  açdı  gördü  bir  dərvişdi.  Dedı  saleh  sevdayər 

bir  dərvişdi.  Dedi:  o  dərvişi  içəri  gətir.  Dərviş  içəri 

gələnkimi baxdı hərnəyi göz altında keçirdi. Baxdı bu evdə 

---

121

 

 

121

 

iran aşıqlarının dastanları    

 

 

 

diyəsən  uşax  səsi  gəlmir  bir  yaşlı  qadindan  və  bir  neçə 

nökər qulamdanbaşa gözə dəyən yoxdu ev bir boş kalavıya 

bənzir.  Saleh  sevdayar  nökərə  dedi:  dur  bir  az  dərviş 

babaya  yemək  gətir  bir  çay  gətir.  Çay  çörək  gəldi  yedilə-

içdilər  bir  xeyli  söhbətdən  sonra  dərviş  getmək  isdədi. 

Saleh  əlini  saldı  cibinə  bir  xeyli  puldan-paradan  çıxardib 

dərvişə  verəndə  dərviş  dedi:  nə  iş  görürsən?  Dedi  bir  az 

xərclik  və  sənə  pay  verirəm.dərviş  dedimən  pay  alan 

dərvişlərdən 

deyiləm 

. 

mən 

özüm 

pay 

verən 

dərvişlərdənəm.  Siz  iki  qardaş  bir  neçə  ildi  tam  xeyir 

işlərinən  məşğulsuz  ona  görə  məni  göndəriblar  siz  nə 

isdəsəz  sizə  verəm.  Indi  de  görüm  sizə  nə  lazimdi?.  Dedi 

baba vallah səni görənən eləbilki mənim dil-ağzim quruyub 

danışmağada ağlım kəsmir bilmirəm də diyəm. Dərviş dedi 

mən bilirəm siz iki qardaş evlad arzısndasız . gəl sizə mən 

dütfə  bağlatısi  bir  behişt  meyvəsi  gətirmişəm  .  dərviş 

torbasından bir  alma  çıxartdı öz  əlinən  almanı  yarı böldü. 

Yarısını  verdi  salehsevdayara  və  dedi  bunu  xanımuvunan 

meyledərsiz. Və yarsınıda verdi dedi bunuda ver qardaşun 

xanımiynan yesin . və bu bütvə almasından allah tala sizin 

hərənizə  bir  evlad  verər  ama  unutmuyun  birinizin  qızınız 

olacax birinizində oğlu mütləq oları bir-birinə verməlisiniz. 

Deyən  kimi  dərviş  yola  düşüb  getdı.bu  dərviş  gedən  kimi 

saleh  durub  gəldi  qardaşının  yanına  bütün  əhvalatı 

qardaşına danışdi. Qardaşı dedi bəlkə bir allah dərvişi olar 

ver  almanı  .  almanın  yarısını  qardaş  alıb  öz  xanımıynan 

bularda  yedilə.  Nə  olacax  vədə  başa  gəldi  allah  tala  saleh 

sevdəyara bir oğlan və qardaşınada bir qız. Bu uşağlar olan 

kimi  camat  hamı  bir  birinə  xəbər  verdilər  ki  ay  baba  elə 

deyirdilər fılankəslərin evladı olmur buda allahın  Kərəmi . 

---

122

 

 

122

 

iran aşıqlarının dastanları    

 

 

 

camaatın  sevicinin  həddi  –hududu  yoxudu.  Bu  iki  qardaş 

bir ad qoyma məclisi təşkil elədilər. Camaat yedilər-içdilər 

və  elə  oməclisdə  oğlanın  adini  Abbas  və  qızın  adinı 

Güllgəz pəri qoydular. Bu iki uşağ böyüyüb 6 yaşa çatdılar 

,  buların ikisinidə bir məktəbə qoydular bular dərs oxuyub 

və savada, ağıla ,kamala və həddi buluğa çatdılar bular 18 

yaşa  çatmışdılar  bir  gün  saleh  sevdayar  gəldi  qardaşının 

yanına dedi: qardaş mən yuxu görmüşəm mən diyəsən mən 

Abbasın  toyunu  görmüyəciyəm  sənə  vəsiyət  edirəm 

Abbasınan  gülgəzi  bir-birindən  ayırma.qayıdıb  bir  neçə 

gündan  sonra  saleh  sevdayar  dünyasını  dayişdi.  Üçü, 

yeddisi, qırxıda çıxandan sonra abbas gördü bu vardövləti 

tək  başına  yığışdıra  bilmiyəcək  başladı  bütüm  mal-davarı 

satdı.  Və  başladı  bütün  nökərləri  –  qulları  yolasalmağa 

tamam  qulları  razı  edib  kimnə  istəyirdi  verdi  yola  saldı 

qaldı bir qul abbdulla. Ama buna nəqədər mal- pul verdı bu 

qul abbdulla razı olmadı ki- olmadı. Abbas dedi bəs sən nə 

istəyirsən?  Qul  Abbdulla  dedi:  mən  sənən  qardaşam  nə 

varsa yarıyıx. Abbas dedi? Baba mənim atam başqa sənin 

atan  başqa  biz  axı  hardan  oldux  qardaş  .  gəl  mənim 

evimdən çıx get indiyənə qədərdə nə işləyibsan muzdunuda 

ki alıbsa nədə lazimdi verim səndə başa qullar kimi çıx get. 

Qul Abbdulla xox dedi bir yolu var ! Abbas dedinə yoldu o 

yol? Dedi gedək atanın məzarına orda sənə bir söz diyərəm 

qəbul eləsə heç qəbul eləməsən mən çıxıb gedərəm. Bular 

gəldilər məzarın üstündə buların sözləri düz gəlmədi . belə 

olanda  Qul  Abbdullanın  ağzından  bir  namərbut  bir  söz 

çəxan kimi Abbas bir yumurux , Qul Abbdullanın ağzının-

burnunun qanı qarışdı bir-birinə. Daha orda qala bilməyib 

Qul  Abbdulla  dedi  Abbas  mən  daha  burda  qalmam  amma 

---