P. O. Box 126, Richmond, Surrey tw9 2UD, uk
Yüklə 9,74 Kb. Pdf görüntüsü
|
190 bərlərə belə tapşırılmamış işləri görməyi zəruri edib. Məsə- lən, kosmosu öyrənmək, Aya, Marsa səyahət və s. bu qəbil işlərdəndir. Bunları bidət adlandırmaq doğru deyil- dir və belə bir iddia qəbuledilməzdir. 191 Yeddinci fəsil TARİXİ YENİDƏN YAZMAQ Hicri XV (miladi XX) əsrədək olan islam tarixinin ye- nidən yazılmasını zəruri edən ciddi və aktual səbəblər vardır. Bu işi görmək üçün bütün mötəbər alimlərin, peşəkar təd- qiqatçıların əməkdaşlığı vacibdir... Hal-hazırda öyrəndiyimiz tarix mövcud tarixi mənbələr- dəki məlumatların cüzi hissəsini təşkil edir. Həmin mənbələr- də islam tarixini bir və ya iki müsəlman şəxsiyyətlə məh- dudlaşdırmayacaq qədər çox məlumat vardır. Bu məlumatlar üzə çıxarılarsa, tarix kimlərinsə siyasi maraqlarına xidmət et- məyəcəkdir... Müşahidə etdiyim ilk şey budur ki, islam tarixi “kəmiy- yət”cə məhduddur. Müsəlmanlar dünya əhalisinin beşdə bi- rini təşkil edirlər. Allahın dinini müxtəlif millətlər qəbul et- mişlər. Ərəblər, türklər, farslar, kürdlər, hindlilər, zəncilər, çinlilər, monqollar, indoneziyalılar, malayziyalılar – bir sözlə, Sakit, Hind və Atlantik okeanı arasındakı geniş arealda ya- şayan bu xalqların bir hissəsi hamılıqda, digər hissəsi də qis- mən müsəlmandır... Avropada, Şimali və Cənubi Amerikada da müsəlman- ların kompakt yaşadığı ərazilər vardır. 192 Hal-hazırda tədris edilən tarix Yaxın Şərq adlandırılan əra- zidə yaşayan müsəlmanların tarixidir. Bu tarix yalnız ərəb- lərlə məhdudlaşır, yalnız onları öyrənir! Əgər tədqiqatların dairəsi bir az genişləndirilərsə, olsa- olsa, ərəblərlə qonşu millətlərə şamil ediləcəkdir. Şərqdə və Qərbdəki digər inanc qardaşlarımıza gəlincə, onlardan söz açmaq ikinci və ya üçüncü dərəcəli işdir! Bəlkə də, onlar ya qəsdən, ya da unutqanlıqdan yada düşmürlər... Mədəni qəsbkarlıq müsəlmanları bir-birinə bağlayan ipləri kəsib, onları bir-birinə yadlaşdırdıqdan sonra misirli bir mü- səlman uzaq diyarlarda yaşayan müsəlman qardaşlarının ba- şına gələnlər haqda ya heç nə bilmir, ya da bu onun üçün maraqlı deyildir. Məsələn, Albaniyanı – əhalisinin onda doqquzu müsəlman- dır – allahsızlıq parçalayıb-dağıdır, amma onun ah-naləsini, şikayətini heç kəs eşitmir... Filippin müsəlmanları – sayları bir neçə ərəb dövlətinin əhalisinin sayından çoxdur – müxtəlif hərc-mərcliklərin qur- banına çevriliblər, amma heç kəs onların dadına yetişmir... Ədirnədə xilafətin bayrağı yer düşdükdə təkcə bir şair – Əhməd Şövqi (1868-1932) buna ağlamışdı: Ey Əndəlüsün bacısı, sənə salam olsun! İslamdan da, xilafətdən də məhrum qaldın! Vaxtı ilə şair Mütənəbbi qəflətən vəfat etmiş Əbu Şücaya, İbn Rumi də öz oğluna bu cür ağlamışdı! Bugünün faciəsi əvvəlki faciələrdən heç nəyi ilə fərqlənmir! 193 İndiki dövrdə ümmətin vəziyyəti qəlizdir; müsəlman həm- rəyliyi və əməkdaşlığı deyilən şey xəyala çevrilib. Hal-ha- zırda tarixi ağılsızcasına yazırlar. Bu tarix islamı nə zaman, nə məkan, nə də mahiyyət baxımından əks etdirir... Xatırlayıram, bir dəfə bir səfirlə aramda kəskin mübahisə yaranmışdı. Səlahəddin Əyyubinin kürd olduğunu deməyim onu bərk qəzəbləndirmişdi və o, bu dahi şəxsiyyətin kürd olduğunu qəbul edə bilmirdi. Bu miskin şəxs tarixi bir faktı təkzib etmək istəyirdi! Ta- tarları məğlubiyyətə uğratmış Sultan Qutuzun da ərəb ol- madığını ona bildirdim. O isə Qutuzun ərəb sərkərdələrin- dən olduğunu iddia edirdi. İş o yerə çatmışdı ki, bu səfir ərəb sərkərdəsi sandığı Qutuzun adına inşa edilmiş məscidin açılış lentini kəsmişdi! İslamın bayraqdarları olmuş ərəblər dərk etməlidirlər ki, ərəblik (ərəb millətinə mənsubluq) qan qohumluğu ilə de- yildir. Ərəblik dillə əlaqəli məsələdir. Bir insana ərəb olduğu üçün deyil, əksinə, islama tapındığına görə rəğbət bəsləmək lazımdır. İslam tarixi vəhyin endiyi Ərəbistandan başlansa da, “çevrə”si paralel və meridianlar boyu hey genişlənmişdir. Bu “çevrə” genişləndikcə milli təəssübkeşlik və millətçiliyi əridib yox etmişdir; insanlar yalnız islamın ətrafına toplaşmış, bay- raqları da tövhid bayrağı olmuşdur... Biz bu həqiqətlərə etinasız yanaşan bir tarixi (yazılı tarix- dən söhbət gedir) mötəbər hesab edə bilmərik... Bizim hal-hazırkı yazılı tariximiz kəmiyyət baxımından na- qis olduğu kimi, keyfiyyətcə də qənaətbəxş deyildir. Orta məktəblərdə indiyədək tədris olunur ki, Abbasilər xilafətinin Yüklə 9,74 Kb. Dostları ilə paylaş:
|