P. O. Box 126, Richmond, Surrey tw9 2UD, uk
Yüklə 9,74 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Əbu Lu`luə
176 üçün onlar dövrün iqtisadi, mədəni və informasiya imkan- larından istifadə etməlidirlər... Həqiqət bundan ibarətdir ki, səhabələr və tabein nəsli peyğəmbərlik tərbiyəsinin birbaşa yetirmələri olmuşlar. Məhz bunun sayəsində onlar bəşər mədəniyyətinə yeni məzmun, təzə ruh bəxş etmişdilər... Bugün mən kədər və ümidsizlik içərisindəyəm, çünki biz, müsəlmanlar ümməti öz çuxurunda cücərdəcək, missiyasında faydalı edəcək münasib tərbiyə elementlərinin axtarışında de- yilik. Özü də elə bir vaxtda ki, insanlar və şeytanlardan olan iblislər bəhanə gəzirlər, dünyanı əllərinə keçirib, nəfsi istəklərinə tabe etmək istəyirlər... Əxlaqı iki növə: rəbbani və bəşəri əxlaq növlərinə ayır- maqda bir qəbahət görmürəm. Hər iki növ əxlaq düzgün və kamil iman üçün zəruridir. Bitkin inancı olan mömin Quranda deyildiyi kimidir: “...Mən öz işimi Allaha həvalə edirəm. Həqiqətən, Allah bəndələrini görəndir!” (Ğafir, 44). O kəsin ki qəlbi Allahı arzulamır, deməli, rəbbani əxlaqdan uzaqdır... İnancı bitkin mömin o kəsdir ki, qövmünə aşağıdakıları söyləmiş Hud peyğəmbərin yolu ilə gedir: “Mən özümün və sizin Rəbbiniz olan Allaha təvəkkül et- dim. (Yer üzündə) elə bir canlı yoxdur ki, onun ixtiyarı (Al- lahın) əlində olmasın...” (Hud, 56). O kəsin ki qəlbi bu cür təvəkküldən xalidir, deməli, rəb- bani özüllərdən məhrumdur. Belə insanlar ömürlərini nəfsin dərinliklərində qısılıb qalmaqla keçirərlər... 177 İnancı bitkin mömin Allahın bu kəlamına qane olandır: “Əgər Allah sənə bir sıxıntı versə, (səni ondan) Allahdan başqa heç kəs qurtara bilməz. Əgər (Allah) sənə bir xeyir yetirsə (heç kəs Ona mane ola bilməz). Çünki O, hər şeyə qadirdir!” (əl-Ənam, 17). Kim güman etsə ki, Allahdan uzaq birisi onu sıxıntıdan qurtara və ya rəbbini tanımayan vəzifəli şəxs ona xeyir yetirə bilər, deməli, rəbbani əxlaqa sahib deyildir! Möminə Allahın nəzəri və nəzarəti altında olmaq bəs edir. O, Allahın aşağıdakı kəlamındakı dərin məzmunu yaxşı başa düşür: “...Kim Rəbbi ilə qarşılaşacağına (qiyamət günü dirilib haqq- hesab üçün Allahın hüzurunda duracağına) ümid bəsləyirsə (yaxud qiyamətdən qorxursa), yaxşı iş görsün və Rəbbinə et- diyi ibadətə heç kəsi şərik qoşmasın!” (əl-Kəhf, 110). Kim üzünü Allahdan qeyrisinə tutub, ondan xeyir umarsa, əməllərində ixlaslı deyildir. Belələri rəbbani əxlaqdan uzaqdır- lar... Qəlb mənəviyyatı alimləri bu haqda cild-cild kitablar yaz- mışlar. Onlar bilirdilər ki, qəlbin işlədiyi günahlar bədən əzalarının işlədiyi günahlardan daha təhlükəlidir. Qəlbin asi- likləri imanın “xərçəng”idir və bu xərçəng imanın özülündə yaranır, elə orada da inkişaf edir... 178 Fiqhi “ixtilaf” ∗∗∗∗ asilik deyildir Müşahidə etmişəm ki, bir sıra mədəniyyət xadimləri və siyasətçilər bu “xərçəng”ə tutulublar. Allah bizi bundan qo- rusun! Nəfsə ibadət və tamahkarlıq onlara hakim kəsilib... Bu işdə onlara quyruqbulayanları da şərikdir. O quy- ruqbulayanlar ki, ağalarının yanında milçək kimi vızıldayır- lar... Fiqhi ixtilaflar deyil, məhz qəlb (mənəvi) xəstəlikləri dün- ya və din üçün təhlükə yaradır. Fiqhi ixtilaflar nə deməkdir? Bu, İngiltərədəki Mühafi- zəkarlar və Leyboristlər, ya da ABŞ-dakı Respublikaçılar və Demokratlar arasındakı fikir ayrılıqları kimi şeydir. Buna baxmayaraq, onlar başlıca prinsip və ümumi məqsədlərdə həmrəydirlər. Onlar, olsa-olsa, “evin daxili quruluşunun tər- tibi”ndə fərqli düşünsünlər. Bizdə, müsəlmanlarda isə avam xalq bu ixtilaflar üstün- də həngamə qoparır ki, bunun da dağıdıcı nəticələri mey- dana çıxır... Fərz edək ki, birisi İbn Həzmin deyil, Əbu Hənifənin yolu ilə gedir və ya əksinə. Bunun Allaha yaxınlaşmaq və ya ∗ Fiqhi məsələlər ətrafında yaranmış fikir ayrılıqları, fərqli yanaşmalar nəzərdə tutulur. Biz ixtilaf sözünü terminoloji mənaya xələl gətirməmək üçün istifadə edirik. Halbuki bu söz dilimizdə mübahisə, çəkişmə mənalarında işlədilir – tərcüməçinin qeydi. 179 Ondan uzaqlaşmaqla nə əlaqəsi var?! Və ya bunun fasiqlik və küfrə bir dəxli varmı?! Bu bir seçim və ya “ixtilaf” məsə- ləsidir; səhv də ola bilər, doğru da çıxa bilər. Qiymət- ləndirmə “doğrudur” yaxud da “səhvdir” meyarı əsasında apa- rılmalıdır. Çünki belə “ixtilaf”lar müəyyən baxış bucağı olan fərqli əqli yanaşmaların nəticəsində yaranır. Yoxsa ki bu yanaşmaları dinin mahiyyətinə xələl gətirməkdə və ya ümmə- tin birliyini pozmaqda ittiham etmək axmaqlıqdır... Fərz edin ki, müxaliflərindən biri səlibçilərə çuğulluq edibmiş ki, İbn Həzmi həbsə atsınlar. Mən şəxsən bu cür çuğulluq edən adamları mürtəd hesab edirəm. Belələri Əbu Lu`luənin ∗ , İbn Mülcəmin ∗∗ törəmələridir... Belə iyrənc insanlara Əfqanıstanda da rast gəlmişik. Onlar Əfqanıstanı Əbu Hənifənin (hənəfi məzhəbinə mənsub talib- lər nəzərdə tutulur – mütərcim) deyil, kommunistlərin idarə etməsini arzulayırlar. Dövrümüzdə bu cür axmaqlıq və nifrət girdabına yuvar- lanan dindarlar da vardır. Onlar alçaq niyyətləri ilə həm Al- laha, həm də peyğəmbərinə əziyyət edirlər. Bu üzdən mən onları həmişə məzəmmətləmiş, bərk tənqid etmişəm. Dinimizdəki fiqhi “ixtilaf”lar, əgər elmi və əxlaqi şərtləri gözlənilərsə, əsla asilik (günah) deyildir. Ümmət həmrəydir ki, hər bir müctəhidə çıxardığı hökmə görə savab vardır. ∗ Əbu Lu`luə: Həzrəti Öməri (Allah ondan razı qalsın!) xaincə şəhid etmiş atəşpərəst. Əsli farsdır – tərcüməçinin qeydi. ∗∗ İbn Mülcəm: Həzrəti Əliyə (Allah ondan razı qalsın!) sui-qəsd qurub, onu qabaqdan (bəzi rəvayətlərə görə arxadan) xəncərlə vuraraq şəhid etmiş “xarici” – tərcüməçinin qeydi. Yüklə 9,74 Kb. Dostları ilə paylaş:
|