P. O. Box 126, Richmond, Surrey tw9 2UD, uk
Yüklə 9,74 Kb. Pdf görüntüsü
|
172 Əhəmiyyətli məqam budur ki, Qərb mədəniyyəti bir sıra islami və ümumbəşəri dəyərlərdən hər nə qədər faydalansa da, son bir neçə əsrdə allahsızlıq əsasında qurulmuş mə- dəniyyətdir... XX əsrin əvvəllərində narahatedici vəziyyət yarandı: səlib- çilik öz yarasını sarıyıb, qalibə (müsəlmanlara) yaxınlaşmağa başladı, özünü ona yaxşı göstərdi, öz köməyini təklif etdi. Eyni addımı sionizm də atdı. Bir sözlə, hamı sonuncu dinə hücum çəkdi, onun nəhəng irsinə sahib çıxmaq istədi. Hər kəsə elə gəldi ki, bu irsin sahibi və ya başqa sözlə desək, ke- şikçisi yoxdur! Müsəlmanlar hiss etdilər ki, məhvedici müharibə yaxın- laşır, xain və dağıdıcı planlar onların varlığını təhdid edir... Yaralı ümmətdə yaşamaq eşqi yarandı; müdafiə olunanlar elm, bilik, tərbiyə, mədəniyyət və iqtisadiyyat sahələrində çar çəkməyə başladılar ki, hər tərəfdən yağıların hücumu- na məruz qalmış dini xilas etmək lazımdır... Müsibət ağır, ondan qurtulma yolu isə aşkardır. Hər dəfə düzgün düşündükcə, hər dəfə kitabımıza sarıldıqca, “qa- la”mız bir o qədər möhkəmlənəcək, təcavüzkarlar geri çə- kiləcəklər... Əvvəlki Nəsillərimizin (sələfi-əvvəl) üslubuna uyğun şə- kildə düzgün tərbiyə sistemi qurmaq əsas amalımız olmalıdır. Bəs bu tərbiyənin əsas cəhətləri hansılardır? 173 Qiyamətədək çalışıb-vuruşmalıyıq Tərbiyə ömür boyu davam edən prosesdir. İnsan özünü qanandan ölənədək tərbiyə olunmalıdır. Tərbiyənin bir neçə aylıq və ya illik proses olduğunu güman etmək böyük səhvdir. Bir sürücü getdiyi yola necə münasibət bəsləyirsə, müsəl- man da öz nəfsinə elə münasibət bəsləməlidir; sürücü daima ayıq olmalıdır, mürgüləyərsə – bu onun həlak olmağı ilə nəticələnər... Savadı da mərhələlərlə alırıq. Şagird və tələblərə verilən şəhadətnamələr onların aldıqları təhsilin rəsmi təsdiqidir... Tərbiyə də belədirmi? Əsla! Mənəvi kamillikdən qazandığı- mız “pay”ların aydın pillələri, konkret əlamətləri yoxdur. Əv- vəla, bunun sirrini yalnız Allah bilir, ikincisi, tərbiyənin vaxtı, konkret metodu yoxdur, odur ki, vaxtaşırı olaraq aldığımız tərbiyəni “ölçmək” mümkün deyildir. İnsan gecə-gündüz nəfsi ilə mübarizə aparır, rəbbinə doğ- ru səbatla addımlayır, əmr və qadağalarına riayət etməklə Onu razı salmağa çalışır. Bu minvalla ömrünü başa vurur. Belələri haqda Quranda deyilir: “O kəslər ki, mələklər onların canlarını pak olduqları halda alıb: “Sizə salam olsun! Etdiyiniz (gözəl) əməllərə görə Cən- nətə daxil olun!” – deyərlər” (ən-Nəhl, 32). 174 Meyvə budağa xoş gəldiyi kimi, nəfs də (həyat da) insanın xoşuna gəlir. Sonra “bağban” gəlir, nəfs sonuncu çağırışı eşitməyə hazırlaşır: “Ey (öz imanından, əməlindən və Allahın vədindən) xa- tircəm olan kəs! (Və ya: “Ey arxayın nəfs!”) Dön Rəbbinə, sən Ondan razı olaraq, O da səndən! (Əməlisaleh) bəndələrimin zümrəsinə daxil ol! (Onlarla birlikdə) Cənnətimə varid ol!” (əl-Fəcr, 27-30). Tərbiyədə insanın bir çox xüsusiyyətləri nəzərə alınır. Həmin xüsusiyyətlərdən birincisi budur insan özü haqda hə- mişə müsbət fikirləşir. Bu hal bəzi insanlarda dünyagörü- şünün əsasını təşkil edir. Özünəvurğunluq fəxarətin, tə- kəbbürün, şöhrətpərəstliyin, təriflənmək istəyinin, riyakarlığın əsasıdır, kinin, paxıllığın, gizli və aşkar ədavətin mənbəyidir... İnsan oğlu özü haqqında yüksək fikirləşdiyi zaman nə bir işə yarayır, nə də başqalarının karına gəlir. Bəlkə də, elə bu səbəbdən alimlər yekdilliklə təsdiqləmişlər ki, qəlb əməlləri əzaların əməllərindən üstündür. Və qəlbin günahları (mənəvi asilik) digər əyriliklərdən daha pisdir... İnsan oğlu Allahla münasibətlərini möhkəmlətmədikcə, niy- yətini saflaşdırmadıqca, Onun razılığını düşünmədikcə, On- dan gələni razılıqla qarşılamadıqca bu xəstəlikdən qurtula bilməz. Belə olarsa, nəfsini yenər, dünyaya bağlanmaz, dav- ranışlarında düzəlmə müşahidə edilər... Şəhvətə aludə olmaq insandan insana dəyişir. Bəli, in- sanlar bioloji ehtiyaclarını təmin etməlidirlər. Amma gör- müşəm ki, biri yeməyi, bir qadınları, biri də pulu, başqa biri- 175 si də şöhrəti sevir. Bəzən insanlar öz şəhvətlərini sön- dürmək üçün ən ülvi dəyərləri qurban verirlər. Düzgün tərbiyə imkan verir ki, şəhvətə qul olmayaq, bio- loji tələbatlarımızı norma çərçivəsində təmin edək. Dini irsimizdə nəfsi saflaşdıracaq, əxlaqı gözəlləşdirəcək, davranışları kamilləşdirəcək tərbiyə metoduna aid açıq-aydın göstərişlər mövcuddur... Dini, fəlsəfə və ədəbiyyatı özündə birləşdirən zəngin bəşəri irsi diqqətlə araşdırdım, Məhəmməd peyğəmbərin (Ona Allahın xeyir-duası və salamı olsun!) qoyub getdiyi tərbiyəvi xəzinədən daha zən- gin, daha qiymətli ikinci sərvətə rast gəlmədim. “Orbit”ində üzüb gedən, heç vaxt eniş etməyən minlərlə səhih hədislə yanaşı, bu saf insanın pak həyatı da bir nü- munədir. Ulduzlar sönüb məhv ola bilər, amma Məhəmməd əsla qürub etməz! Kamillik və ülviyyətə aparan yol bu nümunəyə davamlı riayətdən keçir. Təbii ki, kamilləşib ülviləşmək üçün əzab- əziyyətə qatlaşmaq, zəhmət çəkmək lazımdır. Bunun da öh- dəsindən Allahın qoruduğu insanlar gələ bilir... Tərbiyə dedikdə yağışa ümid olub toxum əkmək, hər şeyi toxumun öhdəsinə buraxıb zəhmətdən qaçmaq başa düşül- mür. Əksinə, tərbiyə basdırmaqdır, sulamaqdır, gözdə-qu- laqda olmaqdır (qulluq və qayğıdır), ziyanverici həşəratları qovub, alaq otlarını təmizləməkdir, məhsul əldə edilənədək ayıq-sayıqlığı itirməməkdir... Tərbiyəçilər həm evin, həm məktəbin, həm məscidin, həm küçənin, həm də dövlətin qayğısına qalmalıdırlar. Bunun Yüklə 9,74 Kb. Dostları ilə paylaş:
|