P. O. Box 126, Richmond, Surrey tw9 2UD, uk
Yüklə 9,74 Kb. Pdf görüntüsü
|
187 Bəzi nəzakətsiz və qaba insanlar bunu eşitsələr, deyəcək- lər ki, bidətdir! Onlara görə, Quran oxumağa “bəsmələ” ilə başlamaq da, oxuyub qurtardıqda “Allah doğru buyurmuş- dur” ∗ demək də bidətdir... Fikrimizi daha anlaqlı etmək üçün deyirik: “Dini bidət- lərdən qorumaq vacibdir. Vacibdir ki, səmavi orijinallığını, mütləq təbiətini qoruyub saxlasın. Çünki dininin başına bəlanı əsasən qısır zehniyyət sahibləri, ifratçılar və tez-tez fikir dəyişdirənlər açmışlar! Biz dindarlıq sahəsindəki mədəni saxtakarlığa amansız mü- haribə elan edir, Peyğəmbərin (Ona Allahın xeyir-duası və salamı olsun!) aşa- ğıdakı kəlamını bu savaşda özümüzə şüar seçirik: “Bu elmə (dinə, Sünnəyə) hər bir nəslin ən adil fərdləri sahib çıxacaq, onu ifratçıların təhrifindən, batil əhlinin əsas- sız iddialarından, cahillərin də yozumlarından qoruyacaq- lar” 1 İslamı qorumaq üçün yetişmiş qüdrətli alimlərdən biri də Əbu İshaq əş-Şatibidir (vəfatı – 1388). Şatibi belə bir qayda ∗ Ərəbcəsi: sadəqallahul-azim 1 Hədisi “Miftah Dar əs-Səadət” kitabında qeyd etmiş İmam İbn əl-Qəyyim müxtəlif istinadlarla rəvayət olunduğu üçün onu “qüvvətli” saymışdır. Bax: eyniadlı əsər, cild I, Beyrut: “Dar əl-Kütub əl-Elmiyyə” nəşriyyatı, səh. 163-164. Həmçinin, hədisin səhih və ya “həsən” olduğunu təsdiq- ləyən Əllamə İbn əl-Vəzir geniş məlumatlı və mötəbər olduqları üçün həm İmam Əhməd və Hafiz ibn Əbdülbərrin hədisi səhih saymaları üzündən, həm də Üqeylin istinad seçimi səbəbi ilə hədisi “qüvvətli” hesab etmişdir. Bax: ər-Rövz əl-Basim fi zəbb ən Sünnə Əbu əl-Qasim, cild I, Beyrut: “Dar əl-Mərifət” nəşriyyatı, səh. 21-23; Əlbani. ər-Rövz əl-Bəssam fi Təxric ət-Təmmam. 188 təsis etmişdi: “Peyğəmbərin (Ona Allahın xeyir-duası və salamı olsun!) bir şeyi nə üçün etmədiyi konkret məlumdursa (yəni, bunun sə- bəbi göstərilibsə) və həmin şeyi qəti şəkildə qadağan edən göstəriş (əmr) mövcuddursa, həmin şeyi etməmək sünnət, etmək isə bidətdir”. Bu qayda islamı pis adət-ənənələrdən açıq şəkildə qoru- yur. Müxtəlif dövrlərdə “icad” olunmuş bu adət-ənənələri avam insanlar din olaraq qəbul etmişlər. Halbuki həmin adətlərin dinlə heç bir əlaqəsi yoxdur! Biz bu qaydanı təqdir etməklə yanaşı, ona kiçik bir əlavə də etmək istəyirik. Bu əlavə onu daha da anlaqlı edəcəkdir! Dinin elə ümumi təlimləri vardır ki, onların üzərində bir az dayanmaq lazımdır. Bu təlimlər mahiyyətcə dəyişilməsə də, forması məqamı və vaxtına görə tez-tez dəyişilir. Məsələn, xeyir işləmək (bu haqda əmr vardır), haqqı və səbri töv- siyə etmək, yaxşılıq və təqvada əlbir olmaq, canla, pulla, dil- lə (sözlə)... cihad etmək və s. Belə ibadətlərin formaları çoxdur. Bunlardamı bidətdir? Təbii ki, yox! Amma bidətdən qorunmağımız üçün nə kimi ölçü və qaydalar mövcuddur? Qorxuducu haldır ki, bəziləri bir insanın istifadə etdiyi formanı (vasitə, icra tərzi...) qanun halına salır, ona riayət edə- ni tərifləyir, etməyənə də tənə yağdırırlar. Sanki həmin for- ma Allahdan enmiş vəhydir... Bir dəfə məndən Mərakeşdəki bəzi məscidlərdə camaat halında Quran oxuyanlar haqda soruşdular. Dedim: “Buna nə “hə”, nə də “yox” deyirəm. Şəxsən mən təkbaşına oxumağı 189 xoşlayıram. Bunu edənlər başqalarını da buna təhkim etmə- məli, etməyənləri qınamamalıdırlar...”. Həmçinin, bir dəfə məndən soruşdular: “Bir şeyx var. Öz şagirdləri və müridlərindən tələb edir ki, dəstəmazsız gəz- məsinlər; dəstəmazları pozuldumu, tez dəstəmaz alsınlar. Və onlara belə deyir: “Fiziki təmizliyi hiss etmək mənəvi təmiz- liyin hiss edilməsinə kömək edir, insana ülviyyət (mənəvi tərəqqi) qazandırır”. Onlara dedim: “Bu haqda heç bir əmr varid olmayıb. Mənəvi təmizliyin çoxlu yolları vardır. Bunlardan biri də hə- mişə dəstəmazlı gəzməkdir...”. Amma bunları icbari ümumi hökm (qanun) halına sal- mağın heç bir əsası yoxdur... İfratçılıq bəzən dinin törəmə məsələlərindən (füruat) əsas prinsiplərinə (üsul), detallarından (cüz`iyyat) bütöv təlim- lərinə (külliyyat) keçir. Bu, əvvəlki din mənsublarının tu- tulduğu xəstəlikdir. Bu xəstəlik onları doğru yoldan sapdır- mışdır. Allah təala buyurur: “De: “Ey kitab əhli! Dininizdə haqsız yerə ifrata var- mayın. Əvvəlcə yolunu azmış, bir çoxlarını da azdırmış və doğru yoldan çıxmış bir tayfanın nəfsinin istəklərinə uy- mayın!” (əl-Maidə, 77). İnsan düşüncəsinin məhsulu sayılmayan ibadətlərdə bi- dətə yol vermək olmaz. Çünki Allahın izni olmadan onları dəyişdirmək, onlara əlavələr etmək yolverilməzdir. Elmi, mədəni və hərbi cihadın (çalışmanın, zəhmət çək- mənin) ixtiyari vasitələrinə gəlincə, onların nə bidətlə, nə də Sünnə ilə əlaqəsi vardır. Mühit, şərait bizə əvvəlki peyğəm- Yüklə 9,74 Kb. Dostları ilə paylaş:
|