Auditorlar bankning moliyaviy holatini tahlil qiladilar, shu jumladan,
ayniqsa likvidliylikni,
kredit portfelining sifatini, qimmatli qog’ozlarga qo’yilgan
investitsiyalarni, valyuta muomalalarini, tasniflangan ssudalarga asoslangan
zahiralarni, boshqaruv ma’lumotlari (menejment sifatini
daromad va xarajatlar
tarkibini, ma’lumotlar tizimining avtomatlashganligini) va boshqa ma’lumotlarni
birma bir tahlil qilib chiqadilar.
Auditorlik faoliyati auditorlik firmasi rahbariyati tomonidan rejalashtiriladi.
Auditorlik faoliyatini rejalashtirish strategik rejalashtirish va qismlarga ajratib
rejalashtirish turlariga bo’linadi.
Strategik rejalashtirish qo’yidagi ehtimollarni aniqlaydi:
Bilim va tajribaga asoslangan ish hajmi;
Risklarni aniklash;
Mijozlarning xohishi;
Bankni tekshirish jarayonida auditorlik ish
hajmi va auditorlik riski
darajasini baholashda auditorning bilim va tajribasi katta yordam beradi.
Auditorlik ish hajmi aniklangandan keyin, tekshirishni qaysi usul yoki shaklda olib
borish tanlanadi.
Tekshirishning usullari:
Nazoratning usuliga bank boshqaruvi nazoratining sifati, kompyuter
nazorat
tizimining mavjudligi, fizik nazorat va haqiqiy aktivlar (pul belgiliri,
qimmatli qog’ozlar va boshqalar)ni tekshirish kiradi.
Analitik usulga kredit summasining qoldig’ini tasdiqlash uchun
mijozlarga
xat bilan murojaat qilish, muomalalar darajasining ko’tarilishi yoki
pasayishi, mavjud daromad ko’rsatkichlar bilan oldingi yillar ko’rsatkichlarini
solishtirish kiradi. Nazorat va analitik usulari tez va kam ish talab qiladigan
usullardir.
Malumotlarni sinchiklab o’rganish usuli buxgalteriya hisobi
xujjatlarining tekshirilish natijalarini, hisob yozuvlarining xujjatlar bilan mosligini
va solishtirma tekshiruvlar o’tkazishni o’zida aks ettiradi.
Xorijiy auditorlik firmalari o’zlari bajargan ishlarning
hajmi va sifatini
tasdiklovchi asosiy xujjatlar hisoblanadigan ishchi hujjatlarini tuzadilar. Bularning
shakli ixtiyoriy bo’lib, unda firma bajargan ishlarning qisqacha bayoni beriladi,
xususan, qanday birlamchi xujjatlar va hisobga olish registrlari tekshirilganligi,
tekshirish usuli va bu erda yozma yoki tanlov asosidaligi ko’rsatiladi.