F. I. Haydarov, N. I. Xalilova psixologiya fanlarini qitish metodikasi

TALABALAR QUV FAOLIYATINING KORREKSIYASI 
«Nazorat» atamasi psixologik tushunchasi b lgan bilan bir 
'qatorda pedagogik k rinishi ham mavjud. Yuqorida aytib tilganidek 
«pedagogik nazorat» deganda «nimanidir tekshirilishU tushuntirilib, 
unda quv jarayonida esa quvchi faoliyati uning natijalari, bilish 
k nikmasi va tushunchasi sifatida tekshirishdir. 
Uslubiy ilmiy tartibda psixologiyani qitishi metodikasi ilmiy 
pedagogikaning qismidir. Shuning uchun talabalarning quv faoUyati 
natijalari nazoratni tashkillashtirish uslubi psixologiyadan tashqari yana 
pedagogik nazariya va pedagogik amaliyoti tajribasiga ham asoslanishi 
kerak. Bu qitish natijalari nazoratning barcha usul va uslublariga 
taalluqli va quv materialining individual suhbatlarda guruh 
mash ulotlarida yozma nazoratda, kurs va diplom ishlarida, sinov va 
imtihonlarida zlashtirilganligi sifatini davriy aniqlash bilan amalga 
oshirishning shakl va vaqti b yicha farqlarda chegaralar mavjud 
emas. Barchasi paydo b lgan shart-sharoitlar va shunga mos 
qituvchining fikilari asosida tashkil etilishiga bo liq. Masalan: 
agarda ilmiy adabiyotga boigan yengil qarashlarni sezilsa, u holda 
yozma s rov shaklida yoki seminar mash ulotlarda tavsiya etilgan 
maiumotnomalardan muhim maiumotlarni zlashtirishlari zarur 
boigan jihatlarni muhokama qilish orqali talabalar bilimni tekshirishni 
tashkillashtirish mumkin. 
qitishning yakuniy tekshirishi deganda esa, semestr yoki yillik 
( tilgan kurs b yicha) bitiruv davlat imtihonlarini yoki diplom 
ishlarini tushunish qabul qilingan. 
Ba'zi bir holatlarda kurs ishlarini ham z ichiga oladi, chunki 
bir tomonidan qandaydir muhim ilmiy muammoni zlashtirish 
tugallanadi, boshqa tomondan kurs imtihoni yoki diplom ishi (berilgan 
fanda) b yicha tayyorlov bosqichi vazifasini bajaradi. Shu tariqa kurs 
ishi teng me'yorda kursni zlashtirishdagi oraliq natijaga kelishdek 
yoki rganilayotganlardan uzviy muammosini zlashtirishning 
yakuniy natijasi sifatidagi k rsatkichidek qaralishi mumkin. Shuning 
odatda, kurs ishlarini yozayotganda uni bajarish vaqti va sifatiga 
yetarlicha qati talablar q yuadi. Bu nafaqat qish, balki yana ilmiy 
izlanish mashqlarini yechishdir. 
qish faoliyatining asosiy pedagogik funksiyalari quyidagilar: 
— tilgan quv materiahni talaba tomonidan zlashtirgan sifatini 
tekshirish va baholash; 
— barcha talabalarning quv dasturini zlashtirishi umumiy va 
z oldilariga q yilgan maqsad bilan qish natijalarini taqqoslash 
vositasida quv jarayonining samarasini baholash; 
151 

---

— y l q yilgan kamchiliklarni bartaraf etish va erishilgan 
yutuqlarni k paytirish b yicha asosiy y naltiruvchi choralarini 
rejalashtirish, quv faoliyatini tashkillashtirishning samarali usul va 
uslublari talabalarning mustaqil ishlarini tashkillashtirishni zlashtirish 
va kehgaytirish va h.k. 
Seminar sinov va imtihonlar nazorat ishlari kurs va boshqa yozma 
ishlarini tkazgach, shuningdek, amaliy va laboratoriya 
mash ulotlarini tekshirib b lgach quv dasturini tuzatish va uning 
sifat k rsatkichini oshirishga y naltirish b yicha choralar k riladi. 
Pedagogik nazorat jadvalini samarali ishlash uchun bir necha 
talabalarga javob berish zarur.