214
Dənəvərləşdirmə. Bu üsuldan ovuntu materiallarını
diyirgən silindr şəkilinə salmaqdan ötrü istifadə edilir.
Ovuntu şəkilli materialların dənəvarliliyin rotasiyalı
(boşqabıvari,
mərkəzdənqaçan
və
vibrasiyalı)
dənəvərləşdiricilərdən istifadə etməklə təmin etmək olur.
Briketləşdirmə (yığcamlaşdırma). Bu üsulun əsas
məqsədi tullantılara yığcamlıq xassəsi verməkdir ki, bu da
onların nəql edilməsini asanlaşdırır.
Dispers materialların briketləşməsini 80 MPa-dan yuxarı
təzyiqlərdə əlaqələndirici maddələrdən istifadə etmədən həyata
keçirirlər.
Əgər presləmə təzyiqi aşağı olarsa 15-25 MPa, onda
kimyəvi bərkidicilərdən idtifsdə olunur.
Yüksək t
0
-lu aqlomerasiya. Bü üsuldan tozların, mədən
xammallarını xırda hissəciklərinin, metallurgiya istehsalında
alınmış dispers qalıqları və digər bu kimi dəmir tərkibli
tullantıların emalında tətbiq edirlər.
FƏSİL 10.
EKOLOJİ PASPORTLAШDIRMA, EKSPERTИZA VЯ
AUDИT
10.1. Еколожи паспортлашдырма
Истещсал мцяссисяляринин еколожи паспорту
мцяссисяляр тяряфиндян истифадя олунан тябии вя тякрар
емал ресурслары, онларын ятраф мцщитя эюстярдикляри
тясирляр щаггында мялуматлары юзцндя бирляшдирян
техники-норматив сяняддир. Еколожи паспортда ятраф
мцщитя тясир едян ашаьыда эюстярилян елементляр
щаггында мялуматлар эюстярилир.
1. Мцяссисядя тятбиг олунан технолоэийа щаггында;
2. Истифадя олунан ресурлар-хаммал, истилик, енеръи
нювляри
вя
с.
кямиййят
вя
кейфиййят
характеристикалары;
215
3. Истещсал
олунан
мящсулун
кямиййят
характеристикасы;
4. Мцяссисядян ятрафа атылан туллантыларын мигдары
вя кефиййяти щаггында мялумат;
Бу мялуматлар паспортда щям жядвял, щям дя изащлы
шякилдя верилир. Паспорту мцяссисянин баш мцщяндиси
тясдиг едир. Сонра ися Еколоэийа вя Тябии Сярвятляр
Назирлийи иля разылашдырырлыр. Еколоjи паспорту
тяртиб етмяк цчцн техники сянядлярдян, тямизляйижи
гурьуларын ишинин эюстярижиляриндян, су вя щава
мцщитинин анализиндян алынан няти-жялярдян истифадя
едилир.
Еколоjи паспорт мцяссися щаггында еколоъи
йюнцмлц бцтцн мялуматлары юзцндя якс етдирир.
Паспортда мцяссисянин гоншу обйеклярля сярщядляри,
щямчинин онун хяритя схеми эюстярилир. Хяритя-схемдя
ашаьыдакылар гейдя алыныр: атмосфери вя йерцстц
сулары
чиркляндирян
мянбяляр,
туллантыларын
топландыьы
сащяляр,
суларын
дурьунлуг
йерляри,
санитар-мцщафизя зонасынын сярщядляри, йашайыш
массивиндян олан мясафя, маэистрал йолдан вя кянд
тясяррцфаты
сащяляриня
гядяр
олан
мясафяляр,
чирклянмяйя нязарят едян мянтягяляря гядяр олан мясафя
вя щямчинин паспортда мцяссисянин йерляшдийи районун
тябии
иглими,
метеоролоъи
характеристи-касы,
чиркляндирижи маддялярин атмосфердя йайылмасыны
эюстярян
параметрляр
верилир.
Бу
эюстярижиляр
ясасында
мцяссисянин
ятрафа
бурахдыьы
зящярли
маддялярин ББК мцяййян едилир. Бязян мцясися ятрафа аз
тулланты ютцря билир, лакин щямин районда йерляшян
башга мцяссисяляр дя ятраф мцщитя мцяййян мигдарда
тул-лантылар ютцрдцкдя, ятраф мцщитя олан цмуми
эярэинлик артмыш олур. Бу щалда щямин районун Ижра
Щакимиййяти тяркибиндяки Тябияти мцщафизя шюбяси
216
районун бцтцн мцяссисяляринин бурахдыьы тулланты
газларын мигдарыны мцяййян етдикдян сонра щяр бир
мцяссися цчцн чиркляндирижи туллантыларын нормасы
мцяййян едилир вя бу норма да паспортда гейд едилир.
Гейд етмишдик ки, ятраф мцщитин вязиййяти
мцяссисядя тятбиг олунан технолоэийадан асылыдыр. Она
эюря дя еколоъи паспортда истещсалын гыса харак-
теристикасы,
истещсал
олунан
мящсулун
щяжми,щямчинин истифадя олунан хаммалын вя алынан
аралыг мящсуллары щаггда мялуматлар башга сюзля
технолоъи схем дя верилир. Паспортда щямчинин
хаммалын
тяркиби,
истифадя
щяжми,
кюмякчи
материалларын мигдары да эюстярилир.
Паспортда туллантыларын тяркиби, мигдары, онун
утилйасийасы вя зярясиз-ляшдирилмяси хцсуси бюлмядя
эюстярилир. Щяр бир мцяссисянин юзцнцн няглиййаты
олур. Няглиййатын ятраф мцщитя тясири дя паспорта гейд
олунур.
Йашайыш
сащяляринин
еколоъи
паспортлашдырылмасынын
хцсусиййятляриня
ба-хаг.
Чиркляндирижи мянбялярин шящяр ящатясиндя гейри-
мцнтязям йерляшдирилмясиня эюря ятраф мцщитя олан
техноэен тясирляр мцхтялиф дяряжядя олур. Ятраф
мцщитин нормал щалында оптимал еколоъи шяраитин
йарадылмасына ещтийаж дуйулмур. Лакин ятраф мцщитин
мцщафизя вязиййяти гейри-гянаятбяхш олдугда щяр бир
конкрет сащя цчцн техноэен тязйигя гаршы хцсуси
тядбирляр ишляниб щазырланыр.
Шящярлярин
еколоъи
паспортлашдырылмасы
тябии
техноэен
системлярин
тясирляри-нин
артыб-
азалдылмасыны прогнозлашдырмаг цчцн ясас амиллярдян
бири щесаб олунур. «Шящярлярин
еколоъи
паспорту»
ашаьыдакы бюлмялярдян ибарятдир:
1.Шящяр ящатясиндя ятраф мцщитин физики-
кимйяви параметрляринин вя ящалинин сыхлыьынын
Dostları ilə paylaş: |