Ped Psix 2 tayyori 16. cdr

1.2.1-rasm. Pedagogikaning asosiy tarmoqlari

---

27
1.3. Pedagogika fanining metodologiyasi va uning ilmiy
 tadqiqot metodlari
Zamonaviy pedagogikaning metodologiyasiga e’tiborning kucha-
yishi, bejiz emas. Mamlakatimizda demokratik tamoyillarning qaror 
topishi, kuchli huquqiy davlat zamirida ochiq fuqarolik jamiyati 
qurilganligi ta’lim va tarbiyaga yangicha mohiyat, mazmun, atribut 
baxshida etayotganligida o‘z aksini topmoqda. Bu yangi modelning 
muvaffaqqiyati ko‘p jihatdan zamonaviy pedagogikaning rivojlanish 
darajasiga bevosita bog‘liqdir. 
Pedagogika fanining metodologik asosi hisoblanmish O‘zbekiston 
Respublikasining “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonuni va “Kadrlar tayyorlash 
milliy dasturi” da davlatimiz ijtimoiy taraqqiyoti sohasida ta’limning 
ustuvor deb e’lon qilinishi pedagogika fani zimmasiga juda katta 
mas’uliyatli, ulug‘vor vazifalarni yukladi.
Pedagogika fani rivojining hozirgi bosqichida alohida dolzarb 
metodologik masalalarni yechish bilan birga xususiy bilimlar tizimi
sifatida pedagogika metodologiyasini aniq belgilab olish zarur. Bu 
birinchidan, pedagogik nazariyalar ishonchliligini ta’minlasa, boshqa 
tomondan metodologik bilimlar pedagogik tadqiqotlarni samarali 
tashkil etish va amaliyotda tatbiq etish uchun zamin hozirlaydi. 
Bugungi kunda pedagogika fani metodologiyasiga, uning predmetiga 
nisbatan turlicha yondashuvlar mavjud.
Metodologiya tushunchasi murakkab va har doim ham bir xilda 
talqin qilinavermaydi. hozirgi kunda pedagogika fanining meto-
dologik asosi falsafadir. “Falsafaning bosh masalasi – obyek tiv borliq 
va inson o‘rtasidagi o‘zaro aloqani oydinlashtirish hisoblanadi. Olam 
bilan odam mavjudligini tadqiq qilish insonning cheksiz faoliyatini 
va xarakterini o‘rganishdir. Individning shaxs darajasida namoyon 
bo‘lishida tarbiyaning yetakchi mavqeyini qadimdan faylasuf 
(Arastu, Platon, Sukrot, Demokrit va boshkalar)lar tan olishgan va 
inson tarbiyasi muammosi falsafaning asosiy masalalari qatoriga 
kiritilgan. Shu tariqa falsafiy ta’limotlar tarkibida pedagogik fikr 
va g‘oyalar vujudga kela boshlagan va yillar davomida rivojlanib 
borgan, natijada pedagogika mustaqil fan sifatida ajralib chiqqan. 
28
Demak, hech ikkilanmasdan aytish mumkinki, pedagogika fanning 
metodologiyasini jamiyat taraqqiyoti qonunlarini ifoda etuvchi 
zamonaviy filosofiya, uning bilish nazariyasi tashkil etadi”, N. 
Sayidahmedov.
1
Demak, metodologiya birinchi navbatda keng 
ma’noda – fan metodologiyasi sifatida qo‘llanilib, barcha ilmiy fanlar 
uchun ilmiy bilishning falsafiy tayanchi hisoblanadi. Metodologiya 
fan sifatida obyektiv borliqni bilish haqida ta’limot (nazariya)dir. Tor 
ma’noda esa aniq ilmiy fanlar, shu jumladan pedagogika uchun ilmiy 
bilish nazariyasini anglatadi.