Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013
92
Ilkin sabitləşmə dövründə sikloserin qəbulu dayanaşıdırılmalıdır və psixoz əlamətləri
itəndən sonra aşağı dozalarla bərpa edilməlidir. Bəzi xəstələr pis keçirdiklərinə görə sikloserini
təkrar qəbul edə bilməyəcəklər və belə hallarda müalicə sxeminə digər VƏD-ləri daxil etmək
lazımdır. Simptomlar kəsildikdən sonra psixozun müalicəsini dayandırmaq olar. Sikloserinin
qəbulu davam etdiriləcəkdirsə, bəzi xəstələrə vərəmin müalicə kursu boyu antipsixotik
preparatların verilməsi tələb olunacaq. Belə hallarda psixozun müalicəsini yalnız vərəmin
müalicəsi başa çatdıqdan sonra dayandırıla bilər.
Dəridə qaşınma
VƏD-lə müalicə zamanı dəri qaşınmalarına kifayət qədər tez-tez rast gəlinir. Onlar əsasən
təhlükəli deyil və yüngül keçirilir, lakin xəstəlik hərdən əziyyətli və hətta təhlükəli də ola bilər.
Dəri qaşınmaları altında gizlənən digər fəsadları qaçırmamaq vacibdir – elektrolit tarazlığının
pozulması və periferik sinirlərin zədələnməsi. Dəri qaşınması kimi YT-nin
yüngünlləşdirilməsinin əsas yolu ona səbəb olan preparatın dozasının azaldılması və sonralar
dozanın tədricən bərpa edilməsidir. Cədvəldə 1-ci sıra VƏD-lər ilə müalicə zamanı dəri
reaksiyasına görə kəsilmiş terapiyanın bərpasına dair sxem verilmişdir.
Ağır dəri reaksiyasına görə kəsilmiş kimya terapiyası kursunun bərpasına dair təqribi sxem.
Gün
Preparat
Doza
1
Н
0.050
2
Н
0.300
3
RН
½ həb
4
RН
1 həb
5
RН
Tam doza
6
RН+Z
Gündəlik doza 5 + ½ həb
7
RН+Z
Gündəlik doza 5 + 1həb
8
RН+Z
Tam doza
9
RН+Z+E
Gündəlik doza 8 + ½ həb
10
RН+Z+E
Gündəlik doza 8 + 1 həb
11
RН+Z+E
Tam doza
Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013
93
Əlavə 8: VƏD-lərin yan təsirlərini aradan qaldırılması zamanı istifadə edilən preparatların
siyahısı
Dərmanın adı
Forması
Dozası
Albumin
Flakon
20% - 50 ml
Almaqel A
Flakon
170 ml
Diklofenak
Ampul
3 ml
Essensiale H
Ampul
5 ml
Flukanazol
Kapsul
150 mq
Heptral
Ampul
400 mq
İmodium
Tablet
2 mq
İndometasin
Tablet
25 mg
İnfuzol
Flakon
500 ml
Lesponefril
Flakon
100 mg
Lineks
Tablet
Omeprazol
Tablet
20 mq
Selemin Hepa
Flakon
500 ml
Serukal
Ampul
0,5%-2,0 ml
Silemaril
Капсул
140 mq
Suprastin
Tablet
1mq
Transamin
Tablet
5 mq
Vitamin B kompleks
Ampul
2 ml
Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013
94
Əlavə 9: Ağciyərlərdən kənar vərəmin müalicəsi
AKV termini altında vərəmin ağciyər parenximasından kənarda lokalizasiya olunmuş
müxtəlif klinik formaları nəzərdə tutulur. Bu formaları birləşdirən ümumi xüsusiyyət onların
aşkarlanmasının, diaqnostikasının və müalicəsinin təşkilində meydana çıxan çətinliklərlə
bağlıdır. Bu çətinliklər aşağıda götərilən səbəblərlə bağlıdır:
1) Ümumi təcrübə həkimlərinin və digər ixtisas həkimlərinin vərəmə görə kifayət dərəcədə
sayıqlığının olmaması və bunun nəticəsi olaraq xəstəliyin gecikmiş mərhələdə aşkarlanması;
2) Ağciyərdən kənar orqanlarda lokalizə olunmuş vərəm ocaqlarının çətin aşkarlanması və
diaqnozun dəqiqləşdirilməsi üçün yüksək texnologiyalı bahalı müayinə metodlarının tələb
olunması;
3) Zədələnmə nahiyəsində VM-nin miqdarının az olması (lakin miqdarının azlığına
baxmayaraq bu VM bir çox hallarda ağciyərlərdə toplanan VM-yə nisbətən daha güclü dağıdıcı
effektə malik olur);
4) Ağciyərdən kənar orqanlarının müalicə rejimləri və müalicənin müddəti haqqında
əsaslandırılmış məlumatların olmaması.
AKV digər xüsusiyyətlərindən biri də onun ağır formalarının (vərəm meningiti)
immunodefisit halları ilə sıx əlaqədar olmasıdır. Əslində vərəm infeksiyasının disseminasiyası
orqanizmin müdafiə qüvvələrinin vərəm infeksiyasını lokallaşdıraraq, onun ilkin ocaqdan digər
orqan və sistemlərə yayılmasının qarşısını ala bilməməsi səbəbindən baş verir. Hazırda İİV-in
yayılması və immunosupressiv terapiyanın geniş tətbiqi bu 2 ağır xəstəliyin - vərəm və
immunodefisit hallarının yanaşı müşahidə olunmasının səviyyəsinin artması ilə nəticələnir.
AKV vərəmlə ümumi xəstələnmənin 25 %-ni təşkil edir. İİV-ə yoluxmuş vərəmli xəstələr
arasında AKV 50% təşkil edir. Azərbaycanda 2008-2010-cu illərdə ilkin xəstələr arasında AKV
20.1% təşkil etmişdir. İlkin xəstələr arasında MSS-in vərəmi 1,5% təşkil etməsi təşviş doğuran
haldır.
İnsan orqanizmində elə bir orqan yoxdur ki, o vərəmə yoluxmasın, lakin AKV-nin daha
tez-tez təsadüf edilən formaları aşağıda göstərilənlərdir:
Periferik limfa vəzilərinin vərəmi;
Vərəm plevriti;
Vərəm perikarditi;
Sümük-oynaq sisteminin vərəmi;
Mərkəzi sinir sisteminin vərəmi;
Urogenital orqanların vərəmi;
Abdominal vərəm (qarın boşluğu orqanlarının vərəmi);
Dəri vərəmi;
Göz vərəmi.
Ağciyərdən kənar orqanların vərəminin aşkarlanmasının, diaqnostikasının və müalicəsinin
prinsipləri
Müasir dövrdə AKV-nin aşkarlanması prosesində fəal aşkarlanmanın rolu və xüsusi çəkisi
çox aşağı səviyyədədir. Kütləvi skrininqlər bu formaların az yayılması ilə əlaqədar olaraq
effektsizdir, buna görə də müraciətə görə aşkarlanma üstünlük təşkil edir.
Bu səbəbdən bütün ixtisas həkimlərinin AKV-nin aşkarlanmasında rolu əvəzsizdir və bu
onlardan ciddi diqqət və səriştə tələb edir.
Aşkarlanma və müayinə prinsipləri
Simptomlar: AKV-nin aşkarlanmasının ilkin mərhələsi ümumi və yerli simptomların
qiymətləndirilməsi və xəstəlik tarixinin öyrənilməsi ilə başlayır və bu əlamətlərə əsasən vərəmə
şübhə olub-olmaması aydınlaşdırılır.
Ümumi simptomlara aid edilir :
-
Hərarət;
Dostları ilə paylaş: |