Pol is düRÜstlüYÜ haqqin da vəSAİT

5.1.  Müst
əqil araşdırıcı yanaşma  
Dünyada  çox  sayda  anti-korrupsiya t
əsisatları vardır;bu bölmənin imkanları çərçivə-
sind
ə iki əsas kateqoriya müzakirə olunacaq.1) hüquq mühavizə səlahiyyətləri olan çox-
m
əqsədli idarələr və 2) hüquq mühavizə növlü təsisatlar.  
1. Hüquq mühaviz
ə səlahiyyətləri olan çoxməqsədli idarələr  
Bu model,konsepsiyalar,analizl
ər və texniki yardım,ictimaiyyətə və informasiyaya çı-
xış, monitorinq və araşdırma vasitəsilə korrupsiyaya qarşı mübarizə və önləmə əsasında 
qurul
muş vahid idarə yanaşması nümunəsidir. Çoxməqsədli idarələrə geniş səlahiyyətlər 
verilir,baxmayaraq ki,cinay
ət işinin təqibi sistem daxilində balansı saxlamaq üçün ayrıca 
funksiya kimi qa
lır
175
. 
Nümun
ə4: Hüquq mühavizə səlahiyyəti olan çoxməqsədli idarə
176
 
Latviya –Korrupsiya
nı Önləmə və Mübarizə Bürosu  
 
Korrupsiya
nı Önləmə və Mübarizə Bürosu Korupcijas novēršanas un apkarošanas 
birojs – KNAB)  2002-ci ild
ə yaradılmış çoxməqsədli anti-korrupsiya orqanıdır.Onun 
manda
tı korrupsiyanın qarşısının alınması,təhsil və korrupsiyanın araşdırılmasından iba-
r
ətdir. KNAB-ın fəaliyyətləri korrupsiya cinayətlərinin araşdırılmasından və dövlət rəsmi-
l
ərinin fəaliyyətlərinə nəzarət etməkdən və siyasi partiyaların maliyyələşdirilməsindən 
başlayaraq korrupsiya risklərinə, təhsil və təlimlərə qədər davam edir. O, həmçinin, milli 
anti-korrupsiya siyas
ətində mərkəzi nöqtə rolunu oynayır. KNAB dövlət idarəetmə sis-
temi t
ərkibində müstəqil təsisat olub araşdırma səlahiyyətləri ilə təmin edilmişdir.Qurul-
du
ğu gündən bəri,KNAB yavaş-yavaş daha çox maliyyə və kadrlarla güclənmişdir. 2006-
cı ilin Fevralında,onun yüz iyirmi altı işçisi olmuşdur,və onların da çoxu cinayət təhqiqatı 
üzr
ə çalışır. 2005-ci ildə KNAB-ın büdcəsi təqribən €4.7 million olmuşdur.2005-ci ildə  
KNAB Latviya
nın ən etibarlı dövlət idarəsi adlandırılmışdır. 
  
2. Hüquq mühaviz
ə növlü təsisatlar  
Bu model ixtisas
laşmanın cürbəcür formalarını əhatə edir və aşkarlama və 
araşdırma strukturlarında və həmçinin,prokurorluq orqanlarında həyata keçirilə 
bil
ər. Hüquq mühavizə növlü təsisatlar xüsusləşmiş anti-korrupsiya aşkarla-
ma,
araşdırma və cinayət işini bir orqanda birləşdirməyə imkan verir. 
. Nümun
ə 5:  Hüquq mühavizə növlü təsisat 
 
İqtisadi və Ekoloji Cinayətlərin Araşdırılması və Təqib Olunması üzrə Norveç 
S
əlahiyyətli Orqanı 
 
İqtisadi və Ekoloji Cinayətlərin Araşdırılması və Təqib Olunması üzrə Norveç Səla-
hiyy
ətli Orqanı (Den sentrale enhet for etterforskning og påtale av økonomisk kriminalitet 
257 

---

og miljøkriminalitet – Økokrim) 1989-cu ild
ə qurulmuşdur. O iqtisadi və ekoloji cinayət 
halla
rı, o cümlədən,korrupsiya halları ilə əlaqədar bütün böyük,mürəkkəb və ciddi halları 
aşkar edir,araşdırır və cinayət işini təqib edir. Bu xidmət,təsisat baxımından Milli Polis 
Direktorlu
ğunun  bir  hissəsidir,lakin fərdi hallarda  bu  Dövlət prokurorluq xidmətinin 
mövzusu ola bil
ər. Qeyd etmək lazımdır ki, Økokrim iki müstəqil təsisatdan yaranmışdır 
v
ə bu gün onların bölünməz tərkibini təmsil edir-o xüsusi polis xidmətidir və xüsusiləş-
miş prokurorluq xidmətidir. 
 
Bu mod
ellərin ümumiliyi ondan ibarətdir ki,onlar ictimai sahədə baş verən bütün kor-
rupsiya  halla
rını araşdırırlar və sadəcə polis korrupsiyası və ya qanun pozuntularını araş-
dırmaqla  məhdudlaşmırlar.Yuxarıda göstərilən  anti-korrupsiya  təşkilatlarının  modelləri 
üç cür funksiya
nı əhatə edir: 
1.
 
Yük
sək səviyyəli halları və başqa halları araşdıran və təqib edən. 
2.
 
Önləyici işlər,məsələn,siyasi siniflərin iştirak siyahısının hazırlanması 
3.
 
Anti-korrupsiya döv
lət təhsil proqramlarının inkişaf etdirilməsi.  
 
Müst
əqil anti-korrupsiya idarəsinin üstünlükləri  və  çatışmamazlıqları  vardır. 
Aşağıda, Cədvəl4  bütöv olmayan siyahı təqdim edir.  
C
ədvəl 4: Müstəqil anti-korrupsiya idarəsinin üstünlükləri və çatışmamazlıqları 
 
Üstünlük
ləri 
Ça
tışmamazlıqlar 

 
Hökü
mət,anti-  korrupsiya 
səyləri  ilə  ciddi  məşğul  olduğu  haqda 
siqnal gön
dərir. 

 
Yük
sək  səviyyəli ixtisas-
laşma və təcrübəyə nail olunmasına im-
kan verir. 

 
Təsisatı  korrupsiyadan  və 
başqa lazımsız  təsirlərdən  qorumaq 
üçün yük
sək  səviyyəli muxtariyyatın 
olma
sını dəstəkləyir. 

 
Təsisatın,təhqiqat üçün mə-
sul ola
n  təşkilatlar  və  idarələrdən  ayrı 
olma
sı  üçün  məsafə  ölçüsü müəyyən-
ləşdirir.  

 
“Yeni
dən  başlayan”,kor-
rupsiyadan 
və  mövcud  təsisatlarda  yer 
alan başqa problemlərdən azad olan ta-
mami
lə  yeni  təsisatın  mümkünlüyünə 

 
Daha yüks
ək inzibati xər-
cl
ər. 

 
T
əsisat  və  hüquq mühavi-
z
ə işçiləri,prokurorluq işçiləri, auditlər 
v
ə  müfəttişlərlə  əməkdaşlıq  etmək 
üçün   izolyasiya,mane
ələr və rəqabətlə 
natic
ələnə bilər.  

 
Yeni  t
əsisatdan  çıxarılan 
mövcud strukturla
rın qavranan statusu-
nun azalma
sına aparar.  

 
Başqa cinayətlə əlaqəli tə-
şəbbüslər üçün eyni  prioritet axtaran 
qruplar t
ərəfindən rəqabətli siyasi təz-
yiql
ər yarada bilər.  

 
Onu  kiçikl
əşdirmək cəh-
dl
ərinə məruz qala bilər və ya maliyyə-
si az olan v
ə ya tələblərə cavab vermə-
y
ən hesabat strukturları tərəfindən  sə-
258 

---