Pol is düRÜstlüYÜ haqqin da vəSAİT

saxlamaq üçün uy
ğun səbəblər ola bilər; lakin bu araşdır-
ma
nın ilkin mərhələsində qiymətləndirilməlidir.  
 
Qanun pozuntula
rı vasitəsilə və ya polisin pis davranı-
şı ilə və ya ədalətsiz münasibətlə toplanan sübutlar məh-
k
əməyə təqdim edilməli deyil. Faktiki olaraq,bu cür dəlil-
l
əri olan hallar şübhə dərəcəci yaradır və yüksək vəzifəli 
işçilər onların məhkəmyə təqdim edilməməsi ilə bağlı qə-
rar verm
əlidir. 
 
3.5.  T
əhqiqat qərar verməsi  
Polis xidm
əti çərçivəsində,korrupsiya  araşdırmasını  strukturlaşdırmaq üçün təhqiqat 
q
ərar vermə prosesi əhəmiyyətlidir,xüsusilə də qərarların hesaba alınması yolları. Keyfiy-
y
əti təmin etmək və məhdud baxışları önləmək üçün bir sıra texniki vasitələr və metodlar 
ortaya qoyuldu: ekspert qiym
ətləndirməsi texniki vasitələri və PQQZ(proporsionallıq,qa-
nunilik,q
əbul edilən olma və zərurilik)metodologiyası. Bu altbölmə təhqiqat qərar vermə-
ni nec
ə yerinə yetirmək üçün təkliflər verir. 
Q
ərarları hesaba al.  Şəffaflığı təmin etmək və ekspert qiymətləndirməsini və gözdən 
keçirm
əni dəstəkləmək üçün təhqiqat zamanı mühüm qərarları hesaba almaq lazımdır. Bu  
hesa
bat araşdırılan bütün hipotezləri və ssenariləri,istintaq xətlərini,yeni şübhəlilər tapıl-
ma
sı  və  ya  azad edilməsini  və  məxvi texniki üsulların  tətbiqini,axtarış  orderləri  və  s. 
özünd
ə cəmləşdirməlidir.Yüksək vəzifəli təhqiqatçı bu qərarları hesaba almaqda məsul-
dur.  Yüks
ək vəzifəli təhqiqatçılar öz qərarlarına görə məsuliyyət daşıyırlar, çünki veril-
miş qərarların siyahısını hesaba almaq onlara bu qərarların əsaslandırılmasını başa düş-
m
əyə kömək edəcəkdir.Bu qərarları qəbul edən zaman, onların arxasındaki əsas səbəb də 
hesa
ba alınmalıdır. 
 
Ha
şiyə 5: Dəlillərin toplanması,saxlanması və hesaba alınması 
Diqq
ət,sübutların hansı yollarla toplanması,saxlanması və hesaba alınmasına verilmə-
lidir. Sübutlar 
əldə olunan andan məhkəməyə təqdim edilənə qədər davamlı şəkildə diq-
q
ətə alınmalıdır
173
.  
 
D
əlillərlə məşğul olan adamların sayı çox olduqca,o zaman dəlillərin saxlanması zən-
ciri
nin qırılması şansı da böyük olur. Bu zəncirin qırılması dəlillərin qəbul edilməzliyinə 
g
ətirə bilər.Dəlillərin saxlanması zəncirini yaxşılaşdırmaq üçün aşağıdakı maraq nöqtələri 
q
əbul edilməlidir. 

 
Sübutlarla az ada
mın işləməsini təmin et. 

 
Bütün sübutla
rı işarələ; hər bir dəlil parçası ən azı harada və nə zaman əl-
d
ə edildiyi haqda işarələnməlidir. 

 
H
ər bir dəlili nömrələ və ya kodlaşdır;bu unikal nömrə və kod araşdırma 
zama
nı dəyişməyəcək və bu dəlil parçası ilə əlaqədar hər bir (məhkəmə)hesabat-
da istifad
ə olunacaq. 
250 

---


 
 D
əlilləri işarələmək üçün etiketlərdən istifadə et və ya zərflərdən və ya 
üz
ərində böyük etiket olan plastik torbalardan və ya plastik qablardan istifadə et. 

 
T
əhlükəsiz saxlama yeri yarat və dəlillər ora gətiriləndə və aparılanda on-
la
rı qeydə alan  və onları qoruyan işçi təyin et. 
 
 
PQQZ  metodologiya
sı  qəbul edilən qərarların  əsaslandırılmasına kömək edir.  Bütün 
q
ərarlar bu dörd tələbə cavab verməlidir: 
1.
 
Proporsional
lıq  
Bu  proporsional
dırmı,müstəntiq  az  proposional-
lıqla işləyə biərmi? 
2.
 
Qanunilik  
 
Bu  qanunidirmi/müst
əntiqin  bu  işi  görməsinə 
imkan ver
ən qanun varmı? 
3.
 
Q
əbul edləndirmi 
Bunu  etm
ək  qəbul ediləndirmi  /bu  itkiyə  apar-
mırmı? 
4.
 
Z
ərurət  
 
Bunu etm
ək zəruridirmi,eyni şey başqa yolla əl-
d
ə edilə bilərmi? 
 
Ekspert  qiym
ətləndirməsi. Ekspert qiymətləndirmələri üçün qəbul olunan qərarlarınn 
hesa
ba alınması çox köməkedicidir. Təhqiqat keyfiyyətini təmin etmək üçün, ekspert qiy-
m
ətləndirməsi  çox  sayda ölkələrdə  tətbiq olunur.  Korrupsiya  araşdırmasının  təbiətinin 
q
ətl  araşdırmasından tamailə  fərqli olmasına baxmayaraq,  ekspert  qiymətləndirməsi 
metodu yen
ə də tətbiq edilə bilər. Bu metod dar baxışın qarşısını almağa kömək edir,araş-
dırma qrupu tərəfindən gözdən qaçırılan istintaq xətlərini aydınlaşdırır  və  araşdırmanın 
şəffaflığını və qanuniliyini təmin edir.  
 
Dar ba
xışın qarşısının alınması. Istənilən cinayət təhqiqatında,istər qətl işi olsun,istər-
s
ə mütəşəkkil cinayət istintaqı və ya korrupsiya işi olsun,orada həmişə dar baxış riski var-
dır. Dar  baxış və ya təsdiq etmə meyli  bütün hallarda mümkündür və onun qarşısını al-
maq ç
ətindir. Dar baxışın ortaya çıxmasına kömək edən mürəkkəb psixoloji mexanizmlər 
var
dır. Təsdiq etmə meyli o tendensiyalara aiddir ki,müstəntiq özünün hipotezi əsasında 
real faktla
rı yox,alınan informasiyaları təsdiq edir. Polis işçiləri öz fikirlərini dar çərçivə-
d
ə  formalaşdırmağa  və  ya  əldə  olan informasiya hesabına  tez bir nəticəyə  gəlməyə 
meyllidirl
ər.  Fövqaladə  hallarda onların  tərəfli mövqeyi  öz  rəylərini dəstəkləmək üçün 
saxta
laşdırılmış dəlillərə gətirə bilər.  
T
əhqiqatçılar  “qrupdüşüncəsi”  haqqında biliyə  malik olmalıdırlar. Qrup prosesləri 
yan
lış ideyalar yaranmasına gətirə bilər və fərdləri ümumi ideyanı qəbul etmək üçün təz-
yiq al
tına qoyar.  
 
Dar  ba
xışın qarşısının alınması həm müstəntiqlərin,həm də təhqiqat rəhbərliyinin və 
prokurorla
rın birgə məsuliyyətidir. Bütün səviyyələrdə,bu fenomen haqqında məlumatlı-
lıq dəstəklənməlidir. Dar baxışın nəticəsi olan məhkəmənin bacarıqsızlığı polisin legitim-
251 

---