Pol is düRÜstlüYÜ haqqin da vəSAİT

Şəkil 2: Strateji idarəetmə 
 
 
 
 
 
 
 
 
3.2.2. 
Əsas strateji qərar: polis işinin modelinin seçilməsi  
Polis t
əşkilatı  üçün  ən  mühüm strateji qərarlardan biri polislik modelinin seçilməsi-
dir,çünki han
sı modelin seçilməsinin təşkilatın strukturları,iş bölgüsü, səlahiyyətin bölün-
m
əsi tərzi və təşkilatın müxtəlif hissələri arasında koordinasiyaya necə nail olunması mə-
s
ələlərinə bir çox nəticələri olur 
C
əmiyyətdə baş verən dəyişiklik, polisi ənənəvi polislik modelini yeni şərtlərə uyğun-
laşdırmağa məcbur etmişdir. Ənənəvi model,qanunun ciddi şəkildə tətbiq edilməsi üzərin-
d
ə qurulmuşdur və reaktiv və repressiv xarakter daşıyır: Polis baş vermiş hadisələrə cavab 
verir v
ə onun məhsuldarlığı cavab müddəti ilə və müdaxilənin peşəkarlığı ilə ölçülür..Po-
lis strukturla
rı ierarxikdir və rəislərlə tabeçilikdə olanlar arasındakı münasibət  hərbi mod-
eli xa
tırladır.(4-cü Fəsilə bax). Polis sisteminin bir neçə amilə görə bu ənənəvi modeli su-
al al
tına alması lazımdır:  

 
C
əmiyyət dəyişimi. Qloballaşma və miqrasiyaya görə çox sayda ölkələr 
etnik, dini v
ə iqtisadi baxımdan daha rəngarəng olmuşlar: bu dəyişikliklər cəmiy-
y
ətin “yapışqanı” olan dəyərlərə çox təsir etmişdir. Yeni miqrantlar tərəfindən gə-
tiril
ən dəyərlər köklü əhalinin dəyərləri ilə ya yavaş-yavaş yanaşı mövcud olur ya 
da onlarla toqqu
şur. Yaranmış şəraitdə polis xidmətləri öz işlərini çoxmillətli cə-
miyy
ətdə görməlidir. Polis və cəmiyyətdə dəyişiklik və sosial rəngarənglik haq-
qında daha çox 4-cü Fəsilə bax: 

 
Bu c
əmiyyətdəki dəyişikliklər, əvvəlki polis işçilərinin dəyərləri və dav-
ra
nışlarından fərqli olan yeni işə götürülən polis işçilərində də əks olunur: onlar 
ilk  növb
ədə yüksək təhsil səviyyəsinə malikdirlər,onlar iş və özəl həyatları ara-
sında daha yaxşı balans yaratmaq arzusundadırlar; və onlar yeni hakimiyyət for-
mala
rının olmasını gözləyirlər. 

 
Iqtisadi d
əyişiklik bəzən polis büdcəsində kəsintilərə gətirir. 
STRATEJI 
ANALIZLƏR 
SISTH VƏ GZİT 
STRATEJI 
YERLƏŞDIRMƏ 
STRATEJI 
SECIMLƏR 
110 

---


 
Ölk
ələr indi  biznes  idarəetməsinin nəzəriyyələrindən istifadə  edir-
l
ər.”Yeni dövlət idarəetməsi” polisə ayrılan resursların daha da sıx nəzarətinə və 
onlar
ın istifadəsinin daha sərt qiymətləndirməsinə gətirdi. 

 
Yuxa
rıda göstərildiyi kimi,  cinayətlərin təbiətinin dəyişməsi,polis təşki-
latla
rı üçün cətinliklər yaradır və onları əməliyyat metodlarını dəyişdirməyə məc-
bur edir.   

 
T
ədqiqatların  nəticələri polis  işinin  ənənəvi metodlarını  aşağıdakıları 
göst
ərərək sual altına qoydu: 
-          M
əhkəmə icraatı sistemi vasitəsilə çəkindimə cinayətgarlığa qarşi həll yolu 
deyil; 
-          Ümumi t
ətbiq edilən(nəinki yönələn) polis strategiyalarının effekti azdır; 
- Polis 
əməkdaşlığı kimi kəsfiyyat da önəm daşıyır; 
- 
Po
lis işçilərinin sayının artırılması və edilən şikayətlərə cavab müddəti-
nin azal
dılması cinayətdən çəkindirmir və ya ondan olan qorxunu azaltmır. 
- Üz
ə çıxan cinayətin əsasını təşkil edən şəraitin düzəldilməsi daha da effektlidir. 

 
Ictimai ina
mı  yenidən qazanmaq ehtiyacı,polislə  ictimaiyyət arasındakı 
əməkdaşlığı yaxşılaşdırmağa aparır.   
Çox  sayda polis xidm
ətləri digər modelə, sahə  polisi modelinə  keçərək bu cür yeni 
probleml
ərə özlərini uyğunlaşdırmışlar. Bu iki model arasındakı fərqləri onların bir sıra 
suallara verdiyi cavab vasit
əsilə  görmək olar
55
. Bu haqda daha çox informasiya v
ə müx-
t
əlif polislik işi modellərinin müqayisəsi, aşağıdakı 3-cü Cədvəldə verilir:  
Cədvəl3: Polislik işinin iki modeli  
 
Sual 
Ənənəvi polis işi 
Sah
ə polisinin işi 
Polisl
ər kimlərdir? 
Hüququn icra
sına əsas 
m
əsuliyyət daşıyan hökü-
m
ət idarəsi. 
Polis xal
qdır və xalq da 
polisdir; po
lis işçiləri hər 
bir v
ətəndaşın keşiyində 
bütün günü durmaqdan öt-
rü işə qəbul olunan işçilər-
dir. 
Polisin dig
ər ictimai 
xidm
ət idarələri ilə 
münasib
ətləri necədir? 
Prioritetl
ər tez-tez toq-
qu
şur. 
Polis, h
əyat şəraitinin 
yax
şılaşdırılması üçün mə-
sul olan başqa çoxlu təşki-
latardan biridir. 
Polislərin rolu nə-
dir? 
Cinayətləri açmaq. 
Geniş problem həlli  
Polisin məhsuldar-
liğı necə ölçülür? 
Aşkar etməklə və həb-
slərlə. 
Cinayət və qarışiqliğın 
olmaması ilə. 
Ən yüksək priorit-
etlər hansılardır? 
Yüksək dəyərli cinayət-
lər (məsələn,bankın qarət 
edilməsi) və zorakılıqla 
Xalqı daha çox narahat 
edən problemlər. 
111 

---

müşaiyət olunan. 
Konkret olaraq po-
lislər nə işlə məşğul 
olur? 
Törədilən cinayətlərlə. 
Ictimai problemlər və 
narahatlıqlar. 
Polisin effektivliyi-
ni nə müəyyən edir? 
Cinayətə cavab müddə-
ti. 
Ictimai əməkdaşııq. 
Polisin peşəkarlığı 
n
ə deməkdir? 
Ciddi cinayətlərə vax-
tında/effektiv cavab . 
Ictimaiyyətlə yaxınlıq. 
Hansı növ kəşfiy-
yat ən əhəmiyyətli-
dir
? 
Cinayət kəşfiyyatı(hər 
hansı xüsusi cinayətin və 
ya seriya  cinayətlərin törə-
dilməsinin öyrənilməsi) 
Cinayətgarlıq kəşfiyya-
tı(fərdlər və ya qruplar 
haqqında informasiya) 
Polis hesabatlılığı-
nın önəmli xarakteri 
nədən ibarətdir? 
Mərkəzləşmiş; qayda-
larla,təlimatlarla və polis 
göstərişləri ilə  idarə olu-
nan; qanun qarşısında ca-
vabdehlik. 
Yerli cavabdehliyə 
önəm verən xalqın ehti-
yacları. 
Qərargahların rolu 
nədədir? 
Qaydalar və siyasətlər 
təmin etmək. 
Təşkilati dəyərlərin 
irəli aparılması 
 
3.2.3. 
Korrupsiya təsirləri 
M
əsələ, polislik işinin bu iki cür fərqli modelinin korrupsiyaya müsbət yoxsa mənfi tə-
sir göst
ərməsindədir. Əsas fərq polis ilə xalq arasında yaranmış münasibətlər üzərindədir. 
Ənənəvi modeldə polis ilə xalq arasındakı bolunmə aydin görünür. Polis qanunu icra edir 
v
ə insanlar da qanunun subyektləridir. Sahə  orientasiyalı polislik işi modelində isə polis 
v
ə xalq qanun və qaydanı təmin etmək üçün bir-biri ilə əməkdaşlıq edir. Vətəndaş sadəcə 
qanunun subyekti deyil,o t
əhlükəsizliyin təmin edilməsində fiqura çevrilir. Bu paradiqma 
iç
ərisində, polis işçilərinin rolu dəyişir; polis indi ictimaiyyət qarşısında daha da ca-
vabdeh olur  v
ə ictimaiyyətlə tərəfdaşlıq edərək,cinayətin qarşısını almaq və ya azaltmaq 
üçün h
əll yolları hazırlamaqda müəyyən mənada layihə rəhbəri kimi çıxış edir. Ictimaiy-
y
ətlə təmasda olmaq kimi yeni vərdişlər tələb olunur və o da inam əsasında münasibətlər 
qurmaq üçün z
əruri şəffaflığa kömək edir. Sahə polisi işi ilə bağlı bir necə son sözlər 
üçün aşağıda Haşiyə4-ə  baxın:. 
Ha
şiyə 4: Sahə polisi işi bütün problemlərə cavab deyil 
Uğurla həyata keçirilərsə ,sahə polisi işi “korrupsyalı” fəaliyyətin –xüsusilə də “proses 
korrupsiyasi
nın” müəyyən formalarını  azaldan kimi  gözlənilə bilərdi.  Polislik işinin və 
korrupsiya
nın bütün problemlərinə çıxış yolu kimi sahə polisinə baxmağın böyük təhlü-
k
ələri vardır. Birincisi, bu 3-cü Fəsilin aydınlaşdıracağı kimi, korrupsiyaya qarşı mübari-
112 

---