Pol is düRÜstlüYÜ haqqin da vəSAİT

l
ən,insan haqlarına höməti təmin edən;gücdən istifadə də həssas sahədir. 

 
Çox  sayda polis xidm
ətlərində  azlıqlara hörmət(gender,di-
ni,etnik)narahat
lıq mövzusudur  və uyğun şəkildə nəzarətdə saxlanılmalı-
dır. . 
 
Yeni po
lis işçilərinin köhnə işçilərdən fərqli gözləntiləri,ehtiyacları,fikirləri və 
r
əyləri vardır,o mənada yox ki, onlar pisdir,o mənada ki, onlar yaşayıb boya başa 
çat
dıqları cəmiyyətə uyğun modelləşmişlər. Nəzarət baxımından,bu dəyişikliyin 
güclü t
əsiri ola bilər. Gənc polis işçiləri daha da müstəqil olurlar: çox sayda polis 
xidm
ətlərində  iş  vaxtları  azaldılmışdır,  ərazi yerləşməsi baxımından məhdudiy-
y
ətlər qoyulur(müəyyən ərazidə yaşamaq öhdəliyi) və bir çox ölkələrdə maliyyə 
c
əhətdən müstəqildirlər və onların sosial şəbəkəsi polis dunyasından kənara çıxır, 
bel
əliklə polis işçiləri özlərinin ənənəvi dairəsindən kənarda çox sayda adamlarla 
t
əmasda olurlar. Nəticədə, rəislər öz işçilərinin iş vaxtı nə işlə məşğul olduqlarını 
bilirl
ər,lakin çox zaman onların işdən sonra nə işlə məşğul olduqarını,kiminlə gö-
rüşdüklərini və özlərini necə apardıqlarını qulaqardına vururlar. 
Bu cür v
əziyyətlərdən çox sayda problemlər meydana gəlir,məsələn,arvadı ic-
timai ev
ə və ya bara sahib olan polis işçisi,qız və ya oğlan dostu ölkədə qanunsuz 
ya
şayan polis işçisi,dostları narkotik işlədən polis işçiləri və s. kimi problemlər 
çıxır. 
 
3.4.3. 
Insan resursla
rı və polis işçilərinin işə alınması 
Pis i
ş şəraiti polis işçilərinin korrupsiyaya əl atmasına həm stimul,həm də imkanlar ya-
ra
dır.  Ona görə də, insan resurslarının idarə edilməsi polis korrupsiyası ilə məşğul olmaq 
üçün ön
əmli sahədir,çünki  o,təşkilatın  stimul sisteminin  əsasını  təşkil  edir.  Xüsusilə 
d
ə,diqqət, aşağıdakı alt-bölmələrdə müzakirə edilən elementlərə verilməlidir:polis işçilə-
rinin seçilm
əsi və rütbəsinin artırılması və maaşları və üstünlükləri. 
 
3.4.3.1. 
Po
lis işçilərinin seçilib işə alınması və rütbə artırılması 
 
I
şə qəbul olunan ən yüksək peşəkar qabiliyyətli və etik standardları olan polis işçiləri 
üçün t
əyinat  prosedurları acıq,ədalətli və şəffaf olmalıdır.Eynilə, sağlam və şəffaf,gördü-
yü  i
ş  əsasında qurulmuş,ədalət,açıqlıq,bacarıq  və  iş bacarığına  əsaslanan vəzifə  artırma 
sistemi qurmaq vacibdir.  
 
Yeni po
lis işçiləri seçilməsi prosesinin bir hissəsi kimi, seçim prosedurları və siyasət-
l
əri polis islahatının mühüm elementləridir. Namizədlər üçün yararsız yoxlama kriteriya-
la
rı yüksək standartlı dürüstlüyə cavab verməyən vərdiş və  ya stimula sahib olan polis iş-
126 

---

çil
ərinin işə alınması ilə nəticələnə bilər. Cənubi Afrikadakı polis islahatına,məsələn,poli-
s
ə alınan işçilərinin səviyyəsini artırmaq üçün  yeni seçim sisteminin daxil edilməsi də 
aiddir.  Buraya ilkin q
əbul standardları,məsələn,  minimum təhsil səviyyəsi  və  cinayət 
əməlinin olmaması daxildir
64
. 
 
3.4.3.2. 
 Ma
aşlar və üstünlüklər 
 
Yüks
ək riskli vəzifələrdə müntəzəm kadr rotasiyasını təmin etmək üçün təlimatlar iş-
l
ənməlidir.  Polis təsisatlarını  islahat edəndə,  vacib  kadr  məsələlərinə  baxanda, keçmiş 
kadrla
rı saxlamaq,  yoxsa  yeni kadrlar tapıb işə götürmək məsələsi ortaya çıxır. Cənubi 
Afrikadan öyr
ənilən təcrübə odur ki, hər iki yanaşmanın birləşməsi,o cümlədən,korrupsi-
ya
ya uğramış polis işçilərinin yenidən seçilməsi/yoxlanması və polislərin seçilib işə alın-
ma
sı üçün sistemli yanaşma lazımdır.  
 
Az ma
aş və üstünlüklərin olmaması(yəni, sağlamlıq,səhiyyə və pensiya)polis işçilərinə 
m
ənfi stimullar verir,ona görə də,maaşlar verilən tapşırıqlara tələb olunan təcrübə və vər-
dişlərə uyğun olmalıdır və müntəzəm və etibarlı şəkildə ödənilməlidir. Məsələn, Sinqa-
purda,mülki qulluqcula
rın və siyasi liderlərin maaşlarının artırılması,onların özəl sektorla 
ya
rışda ola bilməsi ilə bərabər, korrupsiya imkanlarının və stimullarının azaldılması isti-
qam
ətində aparılan səylərin ayrılmaz hissəsi idi..  
 
Qeyd: V
əsait boyu müxtəlif isnadlar ardıcıl şəkildə edilməlidir. Bu bir model kimi isti-
fad
ə oluna bilər. 
 
Yeni 
işçilər deməlidir: ”Mən gələcəyin bir hissəsi olacam,bunu daxildən dəyişin, sadə-
c
ə kənardan yaralayıcı qeydlər etməyin”… bu populyarlıq üçün deyil; bu dürüst iş gör-
m
ək üçündür. 
-- Ser Pol Kondon(Paul Condon) Londonun Polis R
əisi,1998 
 
3.4.4. 
Təlim və peşəkar inkişaf 
 
Peşəkarlıq və iş bacarığı əsasında mənsəb standardlarını artırmaq səylərinin bir hissəsi 
kimi,po
lis işçiləri peşəkar,tərəfsiz və etik tərzdə öz işlərini ifa etmək üçün bacarıqlara yi-
y
ələnməlidirlər. Bu məqsədə nail olmaq üçün,polis xidmətləri yüksək peşəkarlıq və etika-
nın yüksək  standartlarını artıran ilkin və davamlı təlim və inkişaf sistemlərinə arxalanma-
lıdırlar.Buraya polis işçilərinə punktları anlatmaq və korrupsiya cəhdlərinə qarşı müqavi-
m
ət göstərmək üçün texniki metodlarla təmin etmək üçün korrupsiyaya qarşı bacarıqlar 
qurmaq v
ə insan haqlarına hörmət əsasında aparılan polis xidməti daxildir. 
 
127 

---

3.4.5. 
Xəbərləşmə 
X
əbərləşmə polis təşkilatında əhəmiyyətli prosesdir.Bir tərəfdən,bu başqa  proseslər-
d
ən  asılıdır  və  digər tərəfdən proseslərin məhsuldarlığı  üçün  şərtdir.  Məsələn,  şəffaflıq 
an
caq açıq xəbərləşmə vasitəsilə əldə edilə bilər,lakin xəbərləşmə o zaman səmərəli olur 
ki,mane
ələr onun daimi olaraq qarşısını  almasın.  Xəbərləşmə  bütün islahat proseslərini 
d
əstəkləməlidir;o dəyərləri çatdırmaqda təşkilat mədəniyyətinə təsir etmək yoludur,belə-
likl
ə o güclü idarəetmə alətidir. Açıq xəbərləşmə sadiqlik üçün əhəmiyyətlidir və onun 
q
ərar vermə prosesini başa düşən təşkilatda mədəniyyət yaratmaq üçün köklü əhəmiyyəti 
var
dır; lakin onun polis cavabdehliyi,polisə inam və etibar  üçün də mühüm əhəmiyyəti 
var
dır.Polis fəaliyyətinin şəffaflığı xəbərləşmənin nəticəsində olur,lakin şəffaflığın başa 
dü
şülməsi üçün o  təşkilatın mədəniyyətinə hopdurulmalıdır.  
3.5. 
Zəif nöqtələr 
T
əşkiatın  əsas elementləri haqqında müzakirələr,  onların  bir-birindən  asılılığını  və 
korrupsiya yaratmaq imkanla
rını göstərir. Indi gözdən keçirilən müxtəlif yerlərdə üzə çı-
xa
rıla bilən zəif nöqtələrin diaqramını qurmaq və onların korrupsiyaya gətirən potensial 
n
əticələrini analiz etmək mümkündür.Təşkilatın imkanları məsələsi də müzakirə olunma-
lıdır, çünki,o, tədbirlər görəndə prioritetlərin seçiminə də təsir edəcək.Aşağıda Cədvəl 6-
da müxt
əlif zəif nöqtələrin ətraflı məcmusuna baxın. 
Cədvəl 6: Təşkilat daxilində korrupsiyanı yaradan zəif nöqtələr 
Sah
ə 
Z
əif nöqtələr 
Korrupsiya
nın 
yaranma
sı üçün pot-
ensial v
əziyyətlər 
T
əşkilati fəaliy-
y
ət və azadlıqlar 
Mühit 
T
əşkilat daha geniş 
sisteml
ərin tərkib his-
s
əsidir.Yuxarı səviy-
y
ələr korrupsiyaya bu-
la
şa bilər; xarici şər-
tl
ər polis təşkilatı da-
xilind
ə korrupsiyanın 
inki
şafi üçün münbit 
şərait ola bilər-məsə-
l
ən,iqtisadi və sosial 
şərtlər.   
 
 
Y
əqin ki, hüquqi 
ç
ərçivədə korrupsiya 
il
ə mübarizə üçün zə-
ruri mexanizml
ər çat-
mır. 
Polis, mü
əyyən 
şəxslərin və ya təş-
kilatla
rın maraqla-
rına zərər vura bilə-
c
ək hallarda hərə-
k
ətə keçməsi və ya 
keçm
əməsi üçün si-
yasi v
ə ya digər 
t
əzyiqlərin hədəfi 
ola bil
ər.  
Polis xidm
ətin-
d
ə əsas vəzifələrin 
seçilm
əsi bu cür 
halla
rın təsirinə 
m
əruz qala bilər. 
Korrupsiya bu cür 
boşluqlardan fayda-
la
nır. 
Bu t
əzyiqlərə 
qar
şı çıxmaq azadli-
ğı, yəqin ki,təzyiqlə-
rin hardan g
əlməsin-
d
ən asılı olaraq  
m
əhduddur. 
 
 
 
 
 
Qanunda d
əyi-
şikliklər etmək üçün 
t
əkliflər edilə  bilər. 
Onla
rın həyata keçi-
rilm
əsi  başqalarının 
irad
əsindən 
asılı 
128 

---