Pol is düRÜstlüYÜ haqqin da vəSAİT

dırdığı yollarla da təsir edə bilər. Rol modeli kimi onun öz qrupu üçün əhəmiyyəti  aşağı 
sa
lınmamalıdır. Islahat zamanı,orta səviyyəli rəislər dəyişikliyin lehinə və əleyhinə olub, 
ya d
əyişimi dəstəklər ya da pozar. 
 
Lid
erlərin davranışı sürəti də müəyyən edər. Liderlər polis işçiləri tərəfindən müşahidə 
olunur; onlar rol mod
elləri kimi təşkilatın bəyan etdiyi dəyərlərə uyğun hərəkət etməlidir-
lər. Bu kontekstdə onların davranışı nümunə kriteriyası yaradacaq.  Pis rol modellərinin 
arxa
sınca getmək asan olduğundan,əgər polis işçiləri öz liderlərinin davranışlarının təşki-
la
tın bəyan etdiyi dəyərlərə uyğun olmadığını başa düşsələr, polis təşkilatına dəyən zərər 
çox böyük ola bi
lər.  
3.4.1.5. Liderlik üslubla
rı 
Liderlik üslu
bu məqsədlər və vəzifələrə nail olmaq üçün istiqamət vermək,planları hə-
yata keçir
mək  və kadrları ruhlandirmaq üçün yollardan və yanaşmadan ibarətdir. O,rəh-
bərlik ilə tabeçilikdə olanlar arasında münasibətləri müəyyən edir. Üç cür əsas liderlik üs-
lubu  mövcuddür: 1)avtoritar,burada  lider 
qərar  verir və  onun adamları  həyata keçirir; 
2)demokratik,bura
da qərarlar tərəfdarlarla və ya həmkarlarla məsləhət olunur; və 3)səla-
hiy
yətin verilməsi  ilə,yəni tərəfdarlar  səlahiyyətinə  uyğun  məsələlərdə  qərarlar verirlər. 
Doğru qəbul edilən üslub mövcud deyil,ancaq hər hansı vəziyyətə uyğun və tərəfdarların 
vərdiş səviyyəsinə  və iradəsinə uyğunlaşdırılmış üslublar vardır. Adekvat olmayan lid-
erlik üslubla
rı kadrlar arasında  narazılıq,narahatlıq və aşağı səviyyəli mənəviyyat yaradır  
v
ə ona görə də onların korrupsiyaya münasibətinə təsir edir.. 
3.4.2. 
Nəzarət 
5-ci 
Fəsil geniş şəkildə nəzarəti əhatə edir. 3-cü Fəsildə, nəzarətə, təşkilatın yaxşı işinə 
kö
mək edən   prosess kimi baxılır və bu proses korrupsiyanı ya inkişaf etdirir ya da azal-
dır.  Nəzarət  fərqlilikləri  aşkar  etməyə  kömək  edir  və  vəziyyətdən,davranış  standardın-
dan,plan
laşdırma və ya məqsəddən asılı olaraq dəyişir.  
Polis t
əşkilatında iki cür nəzarət növü vardır: 1) kənar və 2) daxili. Kənar nəzarət siya-
si hakimiyy
ət,məhkəmə orqanları və ictimai rəy tərəfindən həyata keçirilir. Bu cür nəza-
r
ət,polisin fəaliyyətinin hökümətin qanunları və siyasətləri ilə nə qədər uyğun olduğunu 
yoxlama
ğa və onların həyata keçirilməsinin məhsuldarlığının yoxlanmasına yönəlmişdir. 
Bu 6-c
ı Fəsilin mövzusudur. 
Daxili n
əzarət iki geniş istiqaməti əhatə edir: 
1.
 
Əmrlərin,tapşırıqların və fəaliyyətlərin yaxşı yerinə yetirilməsini yoxla-
maq üçün kadrlara n
əzarət edir və onların davranışlarının normalara uyğun olma-
sını təmin edir.  
124 

---

2.
 
Bürokratik n
əzarət prosedurlara,müəyyən edilmiş məqsədlərə,biliyin qiy-
m
ətləndirilməsinə  necə diqqət verilməsini dəyərləndirir.   
Idar
əetmənin mühüm mexanizmi kimi, nəzarət sistemi səmərəli qalmaq üçün bir çox 
hiyl
ələrdən uzaq durmalıdır: 

 
N
əzarət strategiya ilə zəncirvari bağlı olmalıdır.Məsələn,əgər polis təşki-
lat
ı sahə polisi işini inkişaf etdirirsə,o zaman o mərkəzin səlahiyyətlərini daha da 
azaldan t
əşkilat kimi hərəkət etməlidir,ictimaiyyətlə təmasda olan polis işçilərin-
n
ə daha çox səlahiyyət verməlidir  və inkişaf və xəbərləşmə metodları hazırlama-
lıdır. Əgər nəzarət sistemi bu vəziyyətə uyğunlaşmasa və işçilər üzərində sərt nə-
zar
ət və prosedurların tətbiqi üzərində qalmaqda davam edərsə,onda onlar bu po-
lis işçilərinin muxtariyyata və təşəbbüslərinə maneçilik törədəcək və onların xal-
qla 
əməkdaşlığının qarşısını alacaq.  

 
N
əzarət yanlış siqnallar verməil deyil.  

 
N
əzarət edilən məsələlər polis rəhbərliyi üçün nəyin əhəmiyyətli olduğu-
nu ğostərir. 

 
Po
lis işçləri tezliklə rəhbərliyin dediyi ilə reallıq arasındakı ziddiyyətləri 
ayırd edəcəklər.  

 
Əgər verilən bəyanatlar faktlarla ziddiyyətlər təşkil edirsə,o zaman utan-
maz münasib
ət təşkilatı mədəniyyətin tərkib hissəsinə çevrilir.  

 
Po
lis işçisinin motivasiyası və təşəbbüsü bu cür ziddiyyətlərin güclü təsi-
rin
ə məruz qalacaq. .  

 
N
əticələrin nəzarəti təşkilatın məhsuldarlığına kömək edir.  
 
Ha
şiyə 11: Korrupsiya məsələləri ilə bağlı bir neçə söz 
 

 
Üç cür n
əzarət növü mövcuddur:1) kadrların nəzarəti və 2)bürok-
ratik n
əzarət və3)sosial nəzarət.  Hər hansı təşkilatın üzvləri,onları əhatə 
ed
ən sosial mühitin predmetləridir. Onlar başqa təşkilatın üzvləri ilə ya-
şayır  və  işləyir və  onların davranışı  müəyyən dərəcədə  o  biri qrupların 
davra
nışı ilə uyğun olmalıdır;əgər olmasa onda onlar ya qulaqardına vu-
rular ya da h
ətta cəmiyyətdən uzaqlaşdırılar. Sosial təzyiq təşkilatın nor-
mala
rından da hətta güclü ola bilər və əgər bu cür təzyiq qeyri-etik olan 
münasib
ət  və  davranışı  dəstəkləmək  və  ya  həvəsləndirmək olarsa,o  za-
man,o korrupsiya
nın inkişafına yardım edən mühit yaradacaq.  

 
Kiçik qruplara edil
ən təzyiqlər böyük qruplardan  möhkəm ola-
caq,xüsusil
ə  də,əgər onların  fəaliyyəti daha  da  imtiyazlı  sayılarsa;  əgər 
bu daha geni
ş muxtariyyatla yerinə yetirilirsə və/ya əgər bu xüsusilə ris-
klidirs
ə(təhlükə baxımından yox,özünə cəlb etmə baxımından).    
-
 
Ona gör
ə də polis təşkilatlarında bir çox birliklər xüsusi-
l
ə nəzarət altında olmalıdırlar, məsələn,SWAT qrupları,xəbərçi-
l
ər və narkotik qrupları ilə işləyən polis işçiləri. .  

 
Dig
ər fəaliyyətlər daha çox sayıqlıq tələb edir:müşahidələr,məsə-
125 

---